مقاومت آنتی بیوتیکی

از 70 سال پیش تا کنون، بیماری های عفونی ناشی از میکروب ها ،باکتری ها، ویروس ها و انگل ها با آنتی بیوتیک هایی که خواص ضد میکروبی دارند درمان پذیر شده اند. اما استفاده ی بی رویه و گسترده از این آنتی بیوتیک های ضد میکروبی موجب سازگاری و مقاوم شدن برخی میکروب ها در برابر این داروها شده است.
طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در آمریکا حداقل 2 میلیون نفر در سال به باکتری های مقاوم به دارو مبتلا می شوند و هرساله حدود 23000 نفر از این بیماران جان خود را از دست می دهند.

آنتی‌بیوتیک چیست؟

آنتی بیوتیک ها به عنوان داروهای ضد میکروب نیز شناخته می‌شوند و داروهایی هستند که با عفونت‌های باکتریایی که انسان و حیوانات را آلوده می‌کند، مبارزه می‌کنند. این داروها، هم می‌توانند باعث مرگ باکتری شوند و هم می‌توانند با ایجاد مشکل در رشد باکتری اثر ضد میکروبی خود را بگذارند.

منظور از مقاومت میکروبی چیست؟

آنتی بیوتیک ها از طریق مقابله با عوامل بیماریزا باعث بقای زندگی ما می شوند، اما گاهی بعضی از باکتری ها آنقدر قوی می شوند که می توانند مقابل این آنتی بیوتیک ها مقاومت کنند و درنتیجه، این داروها بخوبی عمل نمی کنند؛ این، همان مقاومت آنتی بیوتیکی است. در این حالت، انواع قوی تر باکتری ها کشته یا متوقف نمی شوند، بلکه می مانند، رشد می کنند و گسترش می یابند. این بار، دیگر، باکتری ها سخت تر کشته یا متوقف می شوند.

عدم پاسخ به درمان آنتی بیوتیکی می تواند منجر به عوارض متعددی گردد مثل:

• عفونت هایی که کنترل شان سخت تر است و مدت زیادی در داخل بدن می مانند.

• طولانی شدن مدت اقامت در بیمارستان

• بالا رفتن هزینه های اقتصادی و اجتماعی درمان بیماری.

• افزایش خطر گسترش بیماری

• در برخی موارد افزایش خطر مرگ بیمار

چگونه باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک مقاوم می‌شوند؟

باکتری‌ها با راه‌های مختلفی به آنتی ‌بیوتیک مقاوم می‌شوند. بعضی از آن‌ها با خنثی کردن آنتی ‌بیوتیک، بعضی با یادگیری این که چگونه آنتی‌ بیوتیک ها را پیش از آن که آسیبی برسانند توسط پمپ‌هایی به بیرون بیاندازند و یا بعضی دیگر با تغییر ساختار قسمت خارجی خود به گونه‌ای که دیگر برای آنتی بیوتیک قابل شناسایی نباشد تا به آن متصل شوند، مقاومت آنتی بیوتیکی را سبب می‌شوند.

درمان مقاومت آنتی بیوتیکی:

آنتی بیوتیک ها برای انواع خاصی از عفونت ها مورد استفاده قرار می گیرد اما متخصصان مراقبت های بهداشتی باید به دنبال راه های دیگری برای درمان بیماران باشند.
بعضی از میکروب های مقاوم، مانند سويه های TB، می توانند با ترکیبی از داروهای مختلف به جای یک مورد خاص درمان شوند. این نوع درمان را درمان چند دارویی می گویند.
در موارد دیگر، پزشکان و محققان ممکن است به دنبال یافتن شیوه های کاملا متفاوت و ابتکاری در درمان باشند. با توجه به مطالعات اخیر، باکتري مقاوم به دارو، Clostridium difficile  را می توان با ویروس های شناخته شده باکتریوفاژها که “باکتری ها” را “میخورند” درمان کرد.
در جای دیگر، محققان کشف کرده اند که گروهی از باکتری های موجود در عضلات شکم زنبور عسل دارای خواص ضد میکروبی هستند. بنابراین، عسل می تواند به عنوان یک جایگزین بالقوه برای درمان عفونت های مقاوم به دارو مانند MRSA و E. coli استفاده شود.
محققان همچنان به دنبال آنتی بیوتیک های جدید هستند که در برابر میکروب ها موثر باشند. داروهای ضد میکروبی باید دقیقا همانطور که توسط متخصصین مراقبت های بهداشتی توصیه می شود استفاده شوند و تنها پس از تشخیص کامل مصرف شوند.

در این جا به مواردی اشاره می کنیم که به پیشگیری از مقاومت باکتریایی کمک می‌کند:

• به متخصصین بگویید که نگران مقاومت آنتی بیوتیکی هستید.

• از متخصصین بخواهید اگر راهی برای بهبود حال شما بدون نیاز به آنتی بیوتیک هست، بگویند.

• دقیقاً همان آنتی بیوتیکی را مصرف کنید که پزشک برایتان تجویز کرده است.

• از متخصصین بخواهید، اگر واکسنی برای پیشگیری از عفونتی که نیازمند مصرف آنتی بیوتیک است، وجود دارد برای شما و یا خانواده‌ تان توصیه کند.

• هرگز دوزی را از دست ندهید.

• هرگز برای عفونت ویروسی آنتی بیوتیک مصرف نکنید.

• هرگز آنتی بیوتیکی را برای زمان بعدی که بیمار می‌شوید، ذخیره نکنید.

• هرگز آنتی بیوتیکی را برای فردی تجویز نکنید.

 مهمترین راهکارهای مقابله با معضل باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک کدام است:

-افزایش اطلاعات در زمینه بیماری ها، درمان های رایج و اثر بخشی داروها
برای اولین قدم باید اطلاعات دقیقی در مورد درمان های رایج و اثر بخشی آن به دست آورد تا بتوان موارد نابجای استفاده از آنتی بیوتیک را تشخیص داد؛ زیرا همانطور که گفته شد، مصرف نابجا یا خود سرانه آنتی بیوتیک، مهمترین علت مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک است.

-توقف استفاده از آنتی بیوتیک در مزارع و دامداری ها
استفاده از آنتی بیوتیک در مزارع و دامداری ها، یکی از مهمترین روش های انتقال به انسان است. در بسیاری از کشورها راهکارهایی برای جلوگیری از آنتی بیوتیک در مزارع، دامداری ها و حوضچه های پرورش ماهی صورت گرفته است.

-عدم تجویز آنتی بیوتیک در بیماری های انگلی، قارچی و ویروسی

-استفاده از دوره کامل آنتی بیوتیک

-توسعه داروهای مختلف

برای جلوگیری و کنترل شیوع مقاومت آنتی بیوتیکی، متخصصان بهداشت می توانند:

• با اطمینان از تمیز بودن دست ها، وسایل و محیط از عفونت جلوگیری کنند.

• طبق دستورالعمل های فعلی، آنتی بیوتیک ها را فقط در صورت نیاز تجویز و توزیع کنند.

• عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک را به تیم های نظارتی گزارش دهند.

• در مورد نحوه مصرف صحیح آنتی بیوتیک، مقاومت آنتی بیوتیک در بدن و خطرات سوء مصرف با بیماران خود صحبت کنند.

• با بیماران خود در مورد پیشگیری از عفونت صحبت کنند.

همچنین برای جلوگیری و کنترل شیوع مقاومت آنتی بیوتیک در بدن ، صنعت بهداشت می تواند در تحقیق و توسعه آنتی بیوتیک ها، واکسن ها، روش های تشخیصی و سایر ابزارها سرمایه گذاری کند.

برای جلوگیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیک در بدن ، بخش کشاورزی می تواند:

• فقط به حیوانات تحت نظارت دامپزشکی آنتی بیوتیک بدهد.

• از آنتی بیوتیک برای تقویت رشد یا جلوگیری از بیماری در حیوانات سالم استفاده نکند.

• برای کاهش نیاز به آنتی بیوتیک و استفاده از گزینه های جایگزین آنتی بیوتیک در صورت موجود بودن، حیوانات را واکسینه کند.

• اقدامات موثر را در تمام مراحل تولید و فرآوری مواد غذایی از منابع حیوانی و گیاهی ترویج و به کار ببرد.

• بهبود امنیت زیستی در مزارع و جلوگیری از عفونت از طریق بهبود بهداشت و رفاه حیوانات.