زخم بستر چیست؟

دلایل ایجاد زخم بستر

۲ عامل مهمی که در ایجاد زخم بستر نقش اصلی دارند عبارتنداز:

فشار:

◼ فشار دائم بر روی هر کدام از بخش‌های بدن می‌تواند منجر به کاهش گردش خون در بافت آن ناحیه شود. گردش خون برای رساندن اکسیژن و مواد غذایی به بافت بسیار مهم و ضروری است. در صورت عدم رسیدن این مواد غذایی به پوست و نواحی اطراف آن، بافت آسیب دیده و در نهایت ممکن است بمیرد. این فشار بیشتر بر نواحی از بدن وارد می‌شود که ماهیچه‌ی یا چربی زیادی ندارند و یا بر روی استخوان قرار گرفته‌اند. مانند ستون فقرات، دنبالچه، کتف‌ها، ناحیه‌ی لگن، پاشنه‌ی پا و آرنج‌ها.

◼ افرادی که به دلایلی مختلفی مانند طی کردن دوران نقاهتِ پس از عمل جراحی و یا فلج اندام‌ها، دچار اختلالات حرکتی بوده و مدت زمانی طولانی را در بستر سپری می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به زخم بستر قرار دارند. علاوه بر فشاری که به اندام‌های این افراد، به ویژه ناحیه لگن، وارد می‌شود، ممکن است عده‌ی زیادی از آن‌ها توانایی استفاده از سرویس بهداشتی را نداشته و مجبور به استفاده از لگن بهداشتی باشند. استفاده از لگن‌های بی‌کیفیتی که متناسب با آناتومی بدن طراحی نشده است، باعث می‌شود تا وزن بیمار توسط سطح کوچکی تحمل می‌شود و فشار موضعی زیادی را بر پشت بیمار وارد گردد.

اصطکاک:

◼ اصطکاک زمانی اتفاق می‌افتد که پوست بر روی لباس و یا تخت خواب کشیده می‌شود. اصطکاک باعث می‌شود که نواحی آسیب‌پذیر پوست، بیشتر در معرض ایجاد جراحت قرار گیرید. مخصوصا اگر پوست مرطوب باشد.

عوامل خطر

افرادی در معرض خطر ابتلا به زخم بستر هستند که به به سختی قادر به حرکت باشند و یا قادر نباشند به راحتی موقعیت خود را در هنگام نشستن یا خوابیدن تغییر دهند. عوامل خطر عبارتند از :

✔ عدم تحرک

عدم تحرک ممکن است به خاطر سلامت بدنی ضعیف، آسیب نخاعی و دلایل دیگری باشد.

✔ فقدان درک حسی

آسیب های نخاعی، اختلالات عصبی و شرایط دیگر می تواند منجر به از دست دادن احساس فرد شود. ناتوانی در درک احساس و درد می تواند منجر به مطلع نشدن از علائم هشدار و نیاز به تغییر وضعیت بدنی شود.

✔ تغذیه ضعیف

افراد برای حفظ سلامت پوست و پیشگیری از شکنندگی بافت نیاز به مایعات، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی در رژیم غذایی روزانه خود دارند.

عوارض زخم بستر

✔ سلولیت

سلولیت به معنای عفونت پوست و بافت نرم است. علائم آن می تواند گرما، قرمزی و تورم ناحیه آسیب دیده باشد. افراد مبتلا به اختلالات عصبی معمولا در منطقه ای که درگیر سلولیت شده، احساس درد نمی کنند.

✔ عفونت های استخوانی و مفصلی

عفونت ناشی از زخم بستر می تواند به مفاصل و استخوان ها نفوذ کند. عفونت های مشترک ( آرتریت سپتیک یا ورم مفاصل ) می تواند به غضروف و بافت ها آسیب برساند. عفونت های استخوانی ( استومیلیت ) می تواند عملکرد مفاصل و اندام را تحت تاثیر قرار دهد.

✔ سرطان

زخم هایی که در طولانی مدت درمان نشوند، می توانند به یک نوع سرطان سلول سنگفرشی تبدیل شوند.

✔ سپسیس

به ندرت یک زخم منجر به سپسیس می شود.

جلوگیری از ابتلا به زخم بستر

◾ وضعیت افراد بستری را هر 2 ساعت یک بار تغییر دهید. این تغییر وضعیت دادن باید بصورت مرتب و طبق برنامه زمانی نصب شده بر بالین بیمار باشد.

◾ پوست باید مرتبا تمیز شود. مرتبا دیده شود تا مبادا زخمی ایجاد شده و از نظر دور بماند.

◾ اگر بیمارتان به طرف پایین تخت لغزید از کشیدن وی بر روی تخت اجتناب کنید و جهت چرخاندن وی و بالا کشیدنش از ملحفه استفاده نمائید.

◾ ماساژ نواحی تحت فشار همراه با تغییر وضعیت هر دو ساعت انجام شود. جهت ماساژ می توان از روغن زیتون استفاده کرد.

◾ از ماساژ نواحی زخم شده بشدت پیشگیری نمایید.

◾ پوست بیمار باید مرتبا با آب گرم و صابون ملایمی شسته و سپس خشک شود.

◾ پوست قسمت هایی را که ممکن است مرطوب شوند همواره لازم است خشک نگه داشته شود. – به پوست های خشک کرم های محافظ (کرم عسل، کرم کامفیل) بزنید تا خشکی آنها کمتر شود.

◾ فراموش نشود تا حد امکان باید از خشکی پوست پیشگیری کرد.

◾ هر روز بطور مرتب باید پوست نقاطی را که بیشتر احتمال زخم بستر دارند بدقت بازدید کنید.

◾ اگر بیمار کنترل ادرار و مدفوع ندارد باید مانع از ریختن ادرار و مدفوع بر روی پوست شویم و پوست را خشک و تمیز نگه داریم. و با شامپوهای ملایم مانند شامپوی بچه پوست بیمار کاملا تمیز شود.

◾ باید به اندازه کافی کالری، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و آب به بدن بیمار رسانده شود.

◾ فیزیوتراپی با آموزش و انجام حرکات ورزشی به بیمار کمک می کند تا عضلات وی قویتر و پوستش ترمیم یابد تا خون بیشتری به پوست برسد.

◾ از وارد کردن فشار مستقیم به نواحی از بدن با استخوان برجسته نظیر آرنج و لگن خودداری شود.

◾ از بالش ها و پدهای حمایت کننده در نواحی مانند بازو، ران و مناطق آسیب پذیر استفاده شود.

◾ نواحی زیر بیشترین احتمال ایجاد زخم بستر را در بدن بیمار دارند، بنابراین توجه بیشتر به این نواحی جهت پیشگیری از ایجاد زخم بستر ضروری است.