تعریف کالیبراسیون
هدف از کالیبراسیون
هدف کالیبراسیون ایجاد نظامی مؤثر به منظور کنترل صحت و دقت پارامترهای مترولوژیکی دستگاه‌های آزمون و وسایل اندازه‌گیری و کلیه تجهیزاتی است که عملکرد آن‌ها بر کیفیت فرایند تأثیرگذار می‌باشد. این کار به منظور اطمینان از تطابق اندازه‌گیری‌های انجام شده با استانداردهای جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهداف اصلی کالیبراسیون
✔ برای اطمینان از قرائت‌هایی که از دستگاه صورت می‌گیرد.
✔ برای تعیین درستی مقادیر خوانده شده از دستگاه.
✔ برای استقرار قابلیت ردیابی دستگاه به استانداردهای مرجع
زمان کالیبراسون
دقت داشته باشید که کالیبراسیون باید به صورت مداوم و در فواصل زمانی بهینه بر روی دستگاه ها اجرا شود. برای تعیین فواصل زمانی کالیبراسیون مجدد، باید به درصد صحت مورد انتظار از ابزار اندازه گیری توجه داشته باشید. این درصد با توجه به مشخصات دستگاه و استراتژی های شرکت اجرایی قابل تعیین است. هر چه درصد صحت کارکرد دستگاه بالاتر از حد مجاز باشد، شانس وقوع خطا و اندازه گیری نادرست از سمت دستگاه کمتر خواهد بود.
برخی از کاربران این درصد را به منظور اطمینان بیشتر از کنترل کیفیت اندازه گیری، 95 درصد و یا بیشتر انتخاب می کنند. انتخاب این درصد کاملا قرار دادی است و آسان ترین انتخاب قابل قبول بین 85 تا 90 درصد است. البته باز هم ذکر می کنیم که این میزان بستگی به سیاست و خط مشی کنترل کیفیت شرکت مربوطه دارد.
مهم ترین عواملی که در حداقل زمان فواصل زمانی کالیبره کردن موثر هستند، عبارتند از:
✔ نوع وسیله و برند آن
✔ پیشنهاد و توصیه کارخانه سازنده در دفترچه های راهنما
✔ روند داده های حاصل شده از سوابق کالیبراسیون قبلی
✔ سوابق تعمیر و نگهداری دستگاه
✔ گستره زمانی به کارگیری و تعداد دفعات استفاده از دستگاه
✔مدت زمان عمر دستگاه
✔ تغییرات شرایط محیطی (مانند دما، رطوبت، ارتعاشات)
مراحل اقدام برای کالیبراسیون
کالیبره کردن تجهیزات اندازه گیری امری حساس است. از این رو اگر قصد دارید همواره ابزاری کالیبره داشته باشید، باید حساب شده عمل کنید. در هنگام کالیبراسیون دستگاه، سعی کنید که مراحل زیر را به ترتیب اجرا کنید:
مرحله اول: کدگذاری
ابتدا لازم است ابزار اندازه گیری مختلف، با حوصله و دقت کافی کد گذاری شوند. البته فقط کدگذاری کافی نیست. لازم است برای تجهیزات شناسنامه تهیه کنید و ليست کامل آن ها را به تفکیک شناسه داشته باشید.
مرحله دوم: طبقه بندی
پس از کدگذاری لازم است تجهيزات اندازه‌گيری را از نظر کاليبراسيون طبقه بندی کنید. این طبقه بندی می تواند بر اساس معیارهای مختلفی انجام گیرد. اهمیت، فاصله زمانی (دوره تناوب کالیبراسیون)، هزینه و دشواری مهم ترین پارامترهایی هستند که باید به آن ها توجه کنید.
مرحله سوم: تعیین حد مجاز خطا
هیچگاه نمی توان از تجهیزات اندازه گیری، انتظار دقت بی نهایت داشت. با توجه به درجه دقت مورد نیاز شما، همواره مقداری خطا وجود دارد. البته تعیین حد مجاز خطا به عهده شماست. برای کالیبره کردن دستگاه ها، حد مجاز خطا را با توجه به کاربرد مورد نظر تعیین کنید
مرحله چهارم: انتخاب کاليبره کننده
یکی از مهم ترین مراحل پیش روی شما، انتخاب کالیبره کننده است. ممکن است بسیاری از مراکز و یا حتی افراد این ادعا را بکنند که در کالیبراسیون خبره هستند. این پیش آگاهی شماست که می تواند در مسیر انتخاب به شما کمک کند. در بخش های بعدی به نکات انتخاب کالیبره کننده خواهیم پرداخت.
مرحله پنجم: اجرای کاليبراسيون
در این مرحله با اجرای آزمایش، درصد خطای دستگاه مشخص می شود و عمليات کاليبراسيون اجرا می شود. یعنی با مراجعه به استاندارد و تجربه، دستگاه تنظیم می شود و یا در صورت داشتن عیوبی پایه ای، برای تعمیر فرستاده می شود. در آخر گواهی و برچسب كاليبراسيون صادر شده و نصب می شود.
مرحله ششم: ثبت سوابق کاليبراسيون
حفظ و نگهداری سوابق کالیبراسیون مهم است. این اهمیت وقتی آشکار می شود که بازرسین مراکز مختلف اقدام به نظارت بر تجهیزات می کنند. سوابق کالیبراسیون از مستندترین و معتبرترین سوابقی هستند که بر سلامت کامل تجهیزات دلالت می کنند. در ضمن، اگر قصد فروش دستگاه خود را داشته باشید، این مدارک برای شما اهمیت خواهند داشت.
هرم کالیبراسیون
هرم كاليبراسيون ساختار فنی و اجرایی کالیبره کردن را به صورت سلسله مراتب اهمیت نشان می دهد. همان طور که مشخص است، سیستم یکاهای SI مهم ترین استانداردی است که هر کالیبره کننده ای باید به آن قائل باشد.
