آندروستن دیونها (آندروستن دیون ،[AD] دهیدرواپی آندروسترون [DHEA]،دهیدرواپی آندروسترون سولفات [DHEA S])
Androstene diones (Androstenedione [AD], Dehydroepiandrosterone [DHEA], Dehydroepiandrosterone sulfate [DHEAS])
مقادیر طبیعی
مردان زنان
AD 0.6-2.7 ng/ml 0.5-2.7 ng/ml
DHEA 1-9.5ng/ml 0.4-3.7 ng/ml
DHEA S 280-640 m cg/dl 65-380 m cg/dl
کاربرد
این آزمایش برای ارزیابی سندرمهای مردانگی استفاده میشود.
توضیح آزمایش
آندروستن دیونها (ADها ، DHEA و استر سولفوریک آن DHEA S) پیشسازهای تستوسترون و استرون هستند و در گنادها و غده فوق کلیه ساخته می شوند .ACTH ترشح آنها از غده ی فوق کلیه را تحریک می کند. ADها اغلب در موارد پرمویی و مردانگی بالا می روند در بافتهای محیطی جنس مونث و در تخمدانها آندروستن دیون به تستوسترون و استروژن تبدیل می شود. در زنان ۶۰- ۵۰ در صد تستوسترون در بافت های محیطی، ۳۰ درصد در غده فوق کلیه و ۲۰ درصد در تخمدان تولید می گردد .در خانمهای بالغ سطوح بالای ADها می توانند موجب علائم مردانگی مانند پرمویی، تغییر در صدا و استریلیتی شوند. کودکان مبتلا به هایپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیه دارای نقایص آنزیمی در سنتز کورتیزول هستند. ترشح ACTH با کمبود کورتیزول تحریک می شود .با افزایش سطوح ACTH، تولید ADها تحریک می گردد و سطوح آنها افزایش می یابد. بیشتر این هورمونها توسط بافتهای محیطی به تستوسترون تبدیل میشوند. این حالت در دخترها منتج به هرمافرودیتیسم کاذب میگردد در پسرهای مبتلا به نقایص مادرزادی مشابه، بلوغ زودرس مشاهده خواهد شد. این آزمایش برای ارزیابی تأخیر در بلوغ نیز استفاده تو میگردد ترشح آندروستن دیون و DHEA تغییرات روزانه ی مشابه با کورتیزول دارد از طرف دیگر DHEA S تغییرات روزانه را نشان نمیدهد و مقدار آن در سرم بسیار بیشتر از آندروستن دیون یا DHEA است. بخصوص در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک( سندرم اشتاین – لونتال )سطوح آندروستن دیون ها بالا می باشند. در بیماران مبتلا به کارسینومای غده فوق کلیه سطوح DHEA S بالا است و در بیماران مبتلا به هایپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیه و بیماری کوشینگ این سطوح تا اندازه ای کلیه سب کمتر میباشد. در بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ به علت تومورهای ملایم غده ی فوق کلیه سطوح آندروستن دیون طبیعی هستند.
عوامل مداخله گر
اگر آزمایش به روش RIA انجام میگردد ممکن است اسکن رادیواکتیوی که یک هفته قبل از آزمایش انجام شده باشد، نتایج آزمایش را بی اعتبار کند.
کورتیکوتروپین، کلومیفن و متی راپون داروهایی می باشند که ممکن است سطوح آندروستن دیون راافزایش دهند.
استروئیدها ممکن است سطوح آندروستن دیون را کاهش دهند.
روش کار و مراقبت از بیمار
قبل از نمونه گیری
• روش کار را برای بیمار توضیح دهید.
• به بیمار بگویید که نمونه باید ۱ هفته قبل یا بعد از از دوره ی قاعدگی گرفته شود.
بهتر است که بیمار ناشتا باشد.
به دلیل این که پیک بالاترین مقدار تولید آندروستن دیون حدود ساعت 7AM است، نمونه باید درهمان حدود گرفته شود.
هنگام نمونه گیری
• در یک لوله در قرمز یا در طلایی نمونه خون وریدی بگیرید.
• تاریخ آخرین دوره ی قاعدگی را روی برگه آزمایش قید کنید.
بعد از نمونه گیری
• محل خونگیری را فشار دهید یا از پانسمان فشاری استفاده کنید.
• محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی کنید.
نتایج آزمایش و اهمیت بالینی
سطوح بالا
تومور غده ی فوق کلیه :بعضی از تومورها مقادیر زیادی آندروستن دیون تولید می کنند که توسط تخمدانها و بافت چربی به تستوسترون و استروژن تبدیل میشود. سطوح بالای تستوسترون موجب علائم مردانگی میگردد.
هایپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیه :مشخصه ی این بیماری نقص آنزیمی است که ازتبدیل آندروستن دیون به کورتیزول جلوگیری میکند و سطح آندروستن دیون افزایش می یابد.
– تومورهای اکتوپیک تولید کننده ی ACTH
– بیماری کوشینگ
ACTH غده ی فوق کلیه را تحریک میکند تا مقادیر زیادی هورمون از جمله آندروستن دیون ها را تولید نماید.
سندرم کوشینگ :مقادیر زیادی هورمون از جمله آندروستن دیونها در غده ی فوق کلیه ساخته می شوند.
سندرم اشتاین لونتال
تومور بند جنسی تخمدان
سطوح پایین
نارسایی اولیه یا ثانویه غده ی فوق کلیه
نارسایی تخمدان
اووفورکتومی:
تولید و تبدیل آندروستن دیونها کاهش یافته است.
آزمایشهای مرتبط
تستوسترون.تستوسترون مستقیماً اندازه گیری می شود.
استرادیول .یکی از استروژنهای کنژوگه مستقیماً اندازه گیری می شود.
کورتیزول خون .کورتیزول مستقیماً اندازه گیری میشود که گلوکوکورتیکواستروئید اصلی غده ی فوق کلیه است.
