آزمایش PTH

غدد پاراتیروئید شامل ۴ عدد غده کوچک و ظریف که هر کدام به اندازه تقریبی یک دانه برنج می باشند. این غدد پشت تیروئید و چسبیده به آن هستند و وزن هر کدام حدود ۳۰ میلی گرم است و هر کدام قطری بین ۳ الی ۴ میلی متر دارند.
این غدد تولید هورمونی به نام PTH می کنند که به آن پاراتورمون هم می گویند.
PTH مهم ترین هورمون تنظیم کننده کلسیم سرم است و باعث افزایش کلسیم سرم می شود. هورمون کلسی تونین که از تیروئید به داخل خون ترشح می شود هم در تنظیم مقدار کلسیم خون نقش دارد و هم سبب کاهش کلسیم سرم می شود.

عملکرد هورمون پاراتورمون (PTH)

هورمون پاراتورمون چندین عملکرد دارد که عبارتند از:

1. افزایش تحلیل استخوان یا به عبارتی جذب استخوان به داخل خون (bone resorption) که باعث افزایش فراخوانی کلسیم از استخوان به داخل خون می‌شود
2. باعث افزایش بازجذب کلسیم در توبول‌های انتهایی (دیستال) کلیه می‌شود
3. هم استئوبلاست‌ها و هم استئوکلاست‌ها را تحریک و فعال می‌کند
4. تولید فرم فعال ویتامین D₃ را  از طریق اثر تحریکی روی ۱α-هیدروکسیلاز، افزایش می‌دهد
5. بازجذب فسفات در توبول‌های ابتدائی (پروگزیمال) را کاهش می‌دهد.

وقتی PTH افزایش پیدا کند باعث bone resorption (جذب استخوان) می‌شود ولی گیرنده‌ی PTH روی استئوبلاست‌ها است (در حالیکه تحلیل استخوان کار استئوکلاست‌هاست که از خانواده مونوسیت‌ها و ماکروفاژها هستند). استئوبلاست‌ها یک سری فاکتورها یا سیگنال‌هایی را ایجاد می‌کنند از جمله:

1. فاکتور محرکه‌ی کلونی ماکروفاژ (M-CSF)،
2. استئوپروتگرین (OPG یا فاکتور مهارکننده‌ی استئوکلاستوژنز) که نقش تنظیمی دارد و
3. یکی از فاکتورهای بسیار مهم به نام RANK ligand یاreceptor activator of nuclear factor kappa-B ligand که این فاکتورها به صورت ثانویه باعث فعال شدن استئوکلاست‌ها می‌شوند.

شکل زیر یک سلول استئوکلاست را نشان می‌دهد که گیرنده‌ی RANK روی آن است که RANKL به آن متصل می‌شود. سلول استئوبلاست سه فاکتور را آزاد می‌کند. RANKL، M-CSF و OPG که RANK ligand و M-CSF به گیرنده‌های خود روی سلول‌های پیش استئوکلاست‌ها باند می‌شوند. پس گیرنده‌های آن‌ها روی سطح سلول‌هایی مثل پری‌استئوکلاست‌ها یا مراحل قبل از پری‌استئوکلاست‌ها است که به این سلول‌ها باند شده و سبب تمایز این سلول‌ها می‌شوند و در نهایت کاری که این دو فاکتور انجام می‌دهند، سلول‌های پری‌استئوکلاست‌ها را به فرم فعال (mature) استئوکلاست‌ها تبدیل می‌کنند که یک سری سلول بزرگ چند هسته‌ای هستند و کار آن‌ها جذب و هضم استخوان است.

ما کاری که استئوپروتگرین (OPG) انجام می‌دهد به RANKL متصل می‌شود و اجازه نمی‌دهد که RANK lingand کار خود را انجام دهد و تمایز سلول‌های پری‌استئوکلاست به سلول‌های استئوکلاست صورت بگیرد. به عبارت دیگر تولید فرم‌های بالغ استئوکلاست کم می‌شود. هورمون‌های متعددی می‌توانند روی ترشح RANKL یا OPG اثر گذاشته و از این طریق می‌توانند روی روند استخوان‌سازی نقش داشته باشند یا هضم استخوان را سریع‌تر کنند یا برعکس استخوان‌سازی را زیاد کنند.

مروری بر تأثیر هومرون پاراتورمون در جذب استخوان

PTH به گیرنده‌های روی سلول‌های استئوبلاست باند شده و باعث تحریک سنتز RANKL می‌شود که به آن استئوپروتگرین لیگاند (OPGL) نیز گفته می‌شود. RANKL به‌گیرنده‌های خود (RANK) روی پری‌استئوکلاست (سلول‌های پیش‌ساز استئوکلاست) باند می‌شود و باعث تمایز آن به سلول‌های استئوکلاست بالغ می‌شود که یک لبه‌ی پرزدار را به وجود می‌آورد و باعث آزاد شدن آنزیم‌ها و اسیدهایی می‌شود که bone resorption یا جذب استخوان را سبب می‌شود.

هورمون پاراتورمون در روده‌ی باریک تأثیر مستقیم ندارد و اثر مستقیم آن بیشتر روی کلیه و استخوان‌ها است اما در مورد ۱و۲۵ دی‌هیدروکسی کوله کلسیفرول مکان اصلی و عملکرد اصلی آن در روده‌ی باریک است یعنی باعث افزایش جذب کلسیم می‌شود و مقداری هم جذب فسفات را زیاد می‌کند.

PTH بر روی استخوان‌ها باعث رشد استئوبلاست‌ها و بقای آن‌ها می‌شود و سنتز و آزاد شدن یک سری فاکتورها مثل M-CSF ، RANKL و OPG را زیاد می‌کند. افزایش غلظت آن به صورت chronic (مزمن) باعث افزایش آزادسازی کلسیم و فسفات از استخوان به داخل خون می‌شود اما کاری که فرم فعال ویتامین D انجام می‌دهد، استئوبلاست‌ها را بیشتر به PTH حساس می‌کند و همچنین در تولید استوئید و کلسیفیکاسیون نقش تنظیمی دارد.

PTH در کلیه باعث تحریک فعالیت ۱α-هیدروکسیلاز می‌شود و همچنین جذب کلسیم را در قطعات ضخیم قوس هنله و دیستال توبول زیاد می‌کند اما سبب مهار بازجذب فسفات از توبول ابتدائی می‌شود. فرم فعال ویتامین D₃ معمولاً روی بازجذب کلسیم اثر مینیمم دارد اما بازجذب فسفات توسط توبول ابتدائی را افزایش می‌دهد (برعکس PTH).

PTH تأثیری روی غده‌ی پاراتیروئید ندارد بلکه بیشتر کلسیم تأثیرگذار است اما ویتامین D₃ فعال، بیان ژن PTH را مستقیماً مهار می‌کند و همچنین مستقیماً بیان ژن گیرنده‌های کلسیمی را تحریک می‌کند. نبود RANK ligand سبب استئوپتروزیس می‌شود (افزایش دانسیته و تراکم استخوانی) چون وقتی RANKL نباشد استئوکلاست‌ها به شکل بالغ تبدیل نمی‌شوند و نمی‌توانند کار خود را انجام دهند. برعکس از دست رفتن OPG باعث استئوپروسز یا استئوپروز می‌شود (کاهش دانسیته یا تراکم استخوان) زیرا تعداد زیادی استئوکلاست ایجاد می‌شود.

آزمایش هورمون پاراتیروئید (PTH) میزان هورمون PTH در خون را اندازه گیری می کند. این آزمایش به عنوان پاراتورمون نیز شناخته می‌شود ، هورمونی که توسط غدد پاراتیروئید ساخته می‌شود.

این غدد چهار غده به اندازه نخود در گردن شما هستند و سطح کلسیم را در خون کنترل می‌کنند.

کلسیم ماده معدنی است که استخوانها و دندان‌ها را سالم و محکم نگه می‌دارد. همچنین برای عملکرد صحیح اعصاب ، عضلات و قلب ضروری است.

اگر در خون سطح کلسیم خیلی کم باشد ، غدد پاراتیروئید ، PTH را در خون آزاد می‌کنند و این باعث افزایش سطح کلسیم می‌شود. اگر سطح خون کلسیم بیش از حد بالا باشد ، این غدد تولید PTH را متوقف می‌کنند.

سطح PTH که خیلی زیاد یا خیلی کم باشد می تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند.

نام دیگر: پاراتورمون ، PTH دست نخورده است.

کاربرد آزمایش PTH

آزمایش PTH اغلب همراه با آزمایش کلسیم برای موارد زیر استفاده می شود:

• هایپرپاراتیروئیدیسم را تشخیص دهد ، بیماری که در آن غدد پاراتیروئید بیش از حد هورمون پاراتیروئید تولید می کنند
• هیپوپاراتیروئیدیسم را تشخیص دهد ، وضعیتی که در آن غدد پاراتیروئید مقدار کمی هورمون پاراتیروئید تولید می کنند
• تشخیص اینکه آیا سطح غیر طبیعی کلسیم به دلیل مشکلی در غدد پاراتیروئید ایجاد شده است یا خیر؟
• پزشک بیماری کلیه را کنترل کنید.

چرا به آزمایش PTH نیاز داریم؟

اگر نتیجه آزمایش کلسیم شما طبیعی نباشد ، ممکن است به آزمایش PTH نیاز داشته باشید. اگر علائم کم یا زیاد بودن کلسیم در خون را دارید ، ممکن است به این آزمایش نیز نیاز داشته باشید.

علائم کلسیم زیاد شامل موارد زیر است:

• استخوان هایی که به راحتی می شکنند
• تکرر ادرار
• تشنگی بیشتر
• تهوع و استفراغ
• خستگی
• سنگ کلیه

علائم کلسیم خیلی کم شامل موارد زیر است:

• سوزن سوزن شدن در انگشتان و / یا انگشتان پا
• گرفتگی عضلات
• ضربان قلب نامنظم

آیا آمادگی خاصی در آزمایش PTH لازم است؟

احتمالاً برای آزمایش PTH نیازی به آماده سازی خاصی ندارید ، اما با آزمایشگاه مشورت کنید. برخی از آزمایشگاه ممکن است از شما بخواهند قبل از آزمایش ناشتا باشید (غذا نخورید یا بنوشید) ، یا ممکن است بخواهند در ساعت مشخصی از روز تست دهید.

انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ای که سوزن زده شده درد یا کبودی جزئی داشته باشید ، اما بیشتر علائم به سرعت برطرف می شوند.

تفسیر آزمایش

اگر آزمایش شما نشان داد که سطح PTH در بدن بالاتر از حد نرمال است ، ممکن است به این معنی باشد که:

• هایپرپاراتیروئیدیسم
• تومور خوش خیم (غیر سرطانی) غده پاراتیروئید
• بیماری کلیوی
• کمبود ویتامین D
• اختلالی که باعث می شود نتوانید کلسیم را از غذا جذب کنید

اگر آزمایش شما نشان می دهد که سطح PTH پایین تر از حد نرمال دارید ، ممکن است به این معنی باشد که:

• کم کاری تیروئید دارید
• مصرف بیش از حد ویتامین D یا کلسیم

آیا مورد دیگری درباره آزمایش PTH باید بدانم؟

PTH نقش مهمی در کنترل سطح فسفر و ویتامین D در خون هم دارد. اگر نتایج آزمایش PTH شما طبیعی نبود ، ممکن است پزشک شما آزمایش فسفر و / یا ویتامین D را برای کمک به تشخیص شما تجویز دهد.