تیروئید(به انگلیسی: Thyroid) :
غده ی درون ریز سیری شکلی است که در جلوی گلو و روی نای،پایین تر از حنجره قرار دارد. کلمه ی تیروئید ز کالمه ی یونانی تیروس به معنی سپر گرفته شده است. غده تیروئید شامل دو لوب و یک قسمت میانی بنام تنگه می باشد و وزن متوسط آن درحدود ۲۰ تا ۲۵ گرم است. غده تیرویید در ناحیه جلوی گردن واقع شده و دارای دو لوب است که در دو طرف نای درست زیر حنجره قرار دارند. این غده حدود 15 تا 25 گرم وزن دارد.
دو قسمت غده تیرویید توسط نوار نازک نسجی که به عنوان ایستموس (ISTHMUS) تیرویید نامیده می‌شود، به یکدیگر وصل گردید‌ه‌اند.
هورمونهای تیرویید پس از ساخته شدن در این غده به جریان خون منتقل شده و بسیاری از فرآیندهای شیمیایی را در بخش‌های مختلف بدن کنترل می‌کنند. این هورمون‌ها برای تکامل و عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی و برای حفط دمای بدن و انرژی ضروری‌اند. غده تیرویید هورمونهای خود را در خون ترشح می‌کنداین هورمون‌ها (یعنی تری‌یدوتیرونین و تیروکسین) واکنش‌های شیمیایی عضلات، کبد، قلب و کلیه‌ها را تحت تآثیر قرار داده و برای رشد و تکامل مغز نیز ضروری‌اند. هورمونهای تیرویید بر غده هیپوفیز اثر نموده و موجب ترشح هورمون کنترل کننده تیرویید، یعنی TSH می‌شوند که به نوبه خود موجب تحریک تیرویید می‌شود.
وقتی میزان هورمونهای تیرویید در خون کاهش می‌یابد، هیپوفیز با ترشح بیشتر TSH، تیرویید را فعال‌تر می‌کند. غده تیروئید جنین انسان در روز ۲۹جنینی می تواند هورمون های تیروئیدی را تولید نماید غده تیروئید دو نوع هورمون با خواص بیولوژیکی و فیزیولوژیکی کاملا” مشخص ترشح می کند که میزان سوخت و ساز را در بدن تنظیم می کنند و نیز رشد طبیعی مغز،استخوان ها و ماهیچه ها را در طی دوران کودکی افزایش می دهند.
این هورمون ها در افراد بزرگسال سبب افزایش هوشیاری می شود. هورمون های تیروئیدی آمینو اسید های تغییر یافته ای هستند که از افزوده شدن ید به آمینو اسید تیروزین ایجاد می شود. از جمله شایعترین مشکلاتی که تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهند می توان به مواردی همچون؛ کم کاری تیروئید ( هایپوتیروئیدی )، پرکاری تیروئید ( هایپرتیروئیدی )، بزرگی غده ی تیروئید ( گواتر )، توده های تیروئید،سرطان تیروئیدو التهاب تیروئید ( تیروئیدیت ) اشاره کرد.
آثار عمده هورمونهای تیرویید در بدن:
1- تولید انرژی
2- تحریک ساخت پروتئین‌ها
3- تأثیر در رشد و تکامل
4- تنظیم ورود اسید آمینه، کربوهیدرات‌ها و الکترولیت‌ها به داخل سلول
5- تأثیر روی سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها
6- تأثیر روی سوخت و ساز چربی‌ها
7- تغییر در سوخت و ساز بعضی از دارو‌ها عواملی که موجب شده امروزه مشکلات تیروئید گسترش یابد
1-استرس: استرس به هر شکل اعم از جسمی، عاطفی، اقتصادی، زندگی در شهرهای شلوغ و پر سر و صدا و غیره باعث بهم خوردن توازن مواد معدنی در بدن و تعادل تیروئید می شود.
2-وجود مواد و عناصر تداخل کننده با عملکرد عنصر ید: امروزه در آب و مواد غذایی، هالوژن ها مانند فلوریدها، کلریدها، برمیدها به فراوانی وجود دارند که می توانند جایگزین ید در تیروئید شوند
3-ازدیاد مس و جیوه در بدن: امروزه تقریباً اکثر افراد دارای مس و جیوه مازاد در بدنشان به خاطر آلودگی محیط زیست می باشند.
4-کمبود مواد معدنی و ویتامین ها به دلیل تغذیه نادرست و کاهش کیفیت مواد غذایی: مردم به علت مشغله و نوع زندگی تمایل بیشتری به خوردن غذاهای فست فود و آماده دارند.
5-عفونت و سرطان ها در بدن نیز فعالیت غده تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهند.
هورمونهای تیروئیدی:
سلولهای تیروئید ، هورمون مختلف ترشح می‌کنند.
تیروکسین (T4) ، تری یدوتیرونین ( T3) که معمولا هورمونهای تیروئیدی نامیده می‌شوند و کلسی تونین (Calcitonine).
جذب متابولیسم ید:
وجود ید برای سنتز هورمونهای تیروئید اهمیت اساسی دارد. در حقیقت غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید در بدن است و کمبود ید به اختلالاتی در کار تیروئید منجر می‌شود. ید توسط غذا به بدن و توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود.
کم کاری تیروئید و میکزدم Hypothyroidism and Myxedema:
هیپوتیروئیدسیم حالتی است که با پیشرفت کند کم کاری تیروئیدی مشخص می‌شود. و در انواع مختلف دسته بندی می‌شود.
• نوع اولیه : بیش از 95 درصد موارد مبتلایان دچار کم کاری اولیه تیروئید هستند که اختلال عملکرد خود غده تیروئید است.
• نوع ثانویه : کم کاری تیروئید به علت نارسایی هیپوفیز را هیپوتیروئیدی ثانویه گویند.
• نوع ثالثیه : کم کاری تیروئید ناشی از نارسایی هیپوتالاموس را هیپوتیروئیدی ثالثیه گویند.
• وجود هیپوتیروئیدی از زمان تولد را کرتینیسم گویند. مادر نیز ممکن است دچار کم کاری تیروئیدی باشد.
• تیروئیدیت اتوایمیون (تیروئیدیت هاشیموتو) شایعترین کم کاری تیروئید در بالغین است که غده تیروئید توسط سیستم ایمنی بدن مورد تهاجم قرار می‌گیرد.
• کم کاری تیروئید در مبتلایان به پرکاری تیروئید که توسط ید رادیواکتیو ، جراحی یا داروهای ضد تیروئیدی درمان شده‌اند نیز مشاهده می‌شود.
تظاهرات بالینی:
علائم بالینی در ابتدا غیر اختصاصی مفرط بیمار مانع می‌شود کار روزانه خود را بطور کامل انجام دهد. شکایاتی مثل ریزش مو ، شکنندگی ناخنها و خشکی پوست در این بیماران شایع است. امکان بی‌حس شدن یا تیغ شدن انگشتان نیز وجود دارد. گاهی بیمار از خشن شدن صدا شکایت دارد. علاوه بر از بین رفتن میل جنسی ، بیماران مونث دچار اختلالات قاعدگی مثل منوراژی یا آمنوره نیز می‌شوند. در کم کاری شدید تیروئید ، درجه حرارت و سرعت ضربان قلب از حد طبیعی کمتر می‌شوند.
وزن بیمار ، حتی بدون افزایش مصرف غذا معمولا رو بهافزایش می‌گذارد، با این وجود احتمال کاشکسی در کم کاری شدید وجود دارد. ضخامت پوست به علت تجمع پلی ساکارید در بافتهای زیر پوستی (میکزدم) افزایش می‌یابد. صورت بیمار حالت بی‌تفاوتی پیدا می‌کند و مثل ماسک می‌شود. بیمار در محیط گرم نیز از سرما شکایت دارد. با پیشرفت بیماری پاسخهای عاطفی بیمار کند می‌شود. فرآیندهای هوشی کند می‌شود. و بیمار حالت بی‌تفاوتی پیدا می‌کند. اندازه زبان ، دستها و پاها در اکثر مبتلایان بزرگ می‌شود. بیمار از یبوست شکایت دارد.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism Graves diseafe):
پرکاری تیروئید یک بیماری کاملا مشخص بوده که شایعترین علت آن بیماری گریوز تشکیل می‌دهد معمولا آن را گواتر اگزوفتالمیک نیز می‌نامند.
علت پرکاری تیروئید:
کاملا مشخص نیست. به نظر می‌رسد برون ده بیش از حد غده تیروئید غیر طبیعی آن توسط ایونوگلبولینهای در گردش خون مربوط باشد. ماده‌ای به نام محرک طویل الاثر تیروئید با غلظت زیاد در سرم بسیاری از مبتلایان به هیپوتیروئیدی مشاهده شده است که امکان دارد با نقص سیستم ایمنی بیمار ارتباط داشته باشد.
امکان دارد به دنبال ضربه روحی- استرس یا عفونت ایجاد شود.
علل شایع دیگر پرکاری تیروئید عبارتند از : تیروئییت و مصرف زیاد از حد هورمونهای تیروئیدی.
مشخصات بالینی:
به صورت یک سری نشانه و علائم مشخص تظاهر می‌یابد (تیروتوکسیکوز یا سمیت تیروئیدی). علامت مشخصه آنها اغلب حالت عصبی است. این بیماران از نظر عاطفی اغلب به شدت تحریک پذیر ، بیقرار و نگران می‌باشند. بیمار نمی‌تواند آرام بنشیند، اغلب از تپش قلب ناراحت است، نبض آنها چه در حالت استراحت و چه در فعالیت بطور غیر طبیعی بالا است. این بیماران نمی‌توانند گرما را تحمل کنند، بسادگی دچار تعریق فراوان می‌شوند. پوست آنها همیشه برافروخته است، رنگ نقره‌ای مشخصی دارد و گرم ، نرم و مرطوب است. گاهی لرزش ظریفی در دستها مشاهده می شود.
بسیاری چشمان بر آمده (اگزوفتالموس) دارند که حالت خمیدگی در چهره آنها ایجاد می‌کند.
سایر علائم عبارتند از افزایش اشتها و پرخوری ، تا زمانی که علائم گوارشی ظاهر نشده‌اند، کاهش وزن تدریجی ، خستگی ، ضعف و غیرعادی عضلانی
اوره ، تغییرات اجابت مزاج به شکل یبوست یا اسهال سرعت ضربان قلب بین 90 تا 60 بار در دقیقه است. فشار خون سیستولیک بالا است ولی فشار دیاستولیک افزایش نمی‌یابد. امکان فیبرپلاسیون دهلیزی وجود دارد، نارسایی احتقایی قلب بخصوص در سالخوردگان شایع است.