برای کشت سلولها و میکروب های مختلف از محیط کشت استفاده میشود. محیط کشت دارای انواع متفاوتی می باشد که بسته به کاربرد می توان از هر کدام استفاده های بسیاری نمود. در این مقاله از یاسین لب به بررسی این محیط های کشت پرداخته و هر یک را بررسی میکنیم.
محیط کشت چیست؟
به طور کلی محیط کشت به محیط هایی گفته میشود که به صورت تخصصی برای رشد و تکثیر باکتریها یا سلولها تهیه شده اند و برای این منظور مورد استفاده قرار میگیرند. این محیط ها حاوی مواد خاصی هستند که محیط را برای رشد و تکثیر سلولها مهیا می کنند. از این مواد میتوان به قندها، نمکها، آب و غیره اشاره کرد.
انواع دسته بندی محیط کشت:
محیط کشت مایع (Broth or Liquid Media):
این محیط ها فاقد آگار هستند و تنها در فلاسک یا لوله آزمایش برای رشد باکتری ها و یا مطالعه فرآیند تخمیری استفاده می شوند. مانند محیط کشت Nutrient Broth
محیط کشت جامد(Solid Media):
این محیط ها حاوی آگار هستند که بعد از سرد شدن منعقد می شود. از این محیط کشت ها درون لوله آزمایش یا پلیت برای بررسی خصوصیات و تشکیل کلونی، شمارش باکتری ها، شکل خالص و نوع همولیز استفاده می شود. مانند محیط کشت TSI
محیط کشت نیمه جامد(Semi Solid Media):
این گونه محیط ها در ترکیب خود مقدار کمی آگار دارند و به طور کامل منعقد نمی شوند؛ به حالت نیمه جامد باقی می مانند. مانند محیط کشت SIM.
انواع محیط کشت از نظر کاربرد و نوع مواد تشکیل دهنده ی آن:
- محیط کشت پایه یا عمومی (general purpose media/Basic Media):
دارای کمترین مقدار مواد غذایی جهت رشد کردن باکتری ها می‌باشد و تمامی محیط های کشت بر پایه این محیط کشت ساخته میشود. بیشتر باکتری ها در این محیط رشد می نمایند و فاقد هرگونه ماده ضد میکروبی می باشد همانند نوترینت آگار، نوترینت براث
- محیط کشت انتخابی(Selective media):
در این محیط ترکیباتی همانند آنتی بیوتیک، رنگ های ضد میکروبی و نمک های صفراوی به عنوان مهار‌کننده رشد وجود دارند. موارد نامبرده شده تمامی میکروارگانیسم ها و غیر ارگانیسم ها را مهار می نمایند و به همین دلیل انتخابی عمل می نمایند. مثل محیط کشت مانیتول سالت آگار که به علت غلظت بالای نمک تنها اجازه رشد استافیلوکوک ها را خواهد داد.
- محیط کشت افتراقی(Differential/ indicator medium):
این محیط برای جداسازی و ایزوله نمودن نوع خاصی از سلولها و یا باکتری ها بسیار مناسب می‌باشند، همچنین برای جدا نمودن سلولها مورد استفاده قرار می‌گیرد
- محیط کشت غنی کننده(Enriched media):
محیطی بسیار مقوی می‌باشد و دارای مواد مورد نیاز برای رشد باکتریها و میکروب‌ها می باشد. این محیط برای رشد تعداد فراوانی از سلولها و باکتریها بسیار مناسب می‌باشد.
- محیط کشت کامل(Complete media):
این محیط تمام موادی که باری رشد باکتری ها و سلول ها لازم است را دارد، همچنین مواد ضد میکروبی نیز ندارد. این محیط ها هیچگونه مهار کننده ندارند و تغییر رنگی با رشد باکتری ها مشاهده نمی شود.