بیماری ویلسون (Wilson disease) یک بیماری نادر ژنتیکی است که در آن مقادیر اضافی مس در برخی اندامهای بدن به‌ویژه کبد، مغز و قرنیه چشم انباشته می‌شود. این بیماری پیشرونده است و در صورت عدم درمان، ممکن است باعث بیماری کبد، اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی و مرگ شود. رنگ‌آمیزی کوپر تکنیکی است که در آزمایشگاه‌های هیستوپاتولوژی برای تشخیص مقادیر اضافی مس در بافت و تشخیص بیماری ویلسون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب قصد داریم تا تکنیک رنگ آمیزی کوپر، مواد و محلول‌های مورد استفاده در آن و همچنین نتایج حاصل از این تکنیک رنگ‌آمیزی را مرور کنیم.
کاربرد تشخیصی
مواد و محلول‌های مورد نیاز
۱. فیکساتیو: بافر فرمالین خنثی ۱۰%
۲. استوک رودانین % ۰/۴ :
توجه داشته باشید که این محلول باید تازه تهیه شود.
- ۵ – رودانین (p-dimethylaminobenzylidene) —————- ۰/۰۲۴ گرم
- الکل خالص —————————————————– ۶/۰ میلی لیتر
۳. محلول استات سدیم ۱٪
- سدیم استات تری هیدرات ————————————-۱/۰ گرم
- آب مقطر ——————————————————– ۱۰۰/۰ میلی لیتر
۴. محلول رودانین (برای کار)
- محلول رودانین (استوک) ————————————-۵/۰ میلی لیتر
- سدیم استات ۱٪——————————————— ۴۵/۰ میلی لیتر
محلول رودانین را از کاغذ فیلتر به قطر ۷۰ میلی متر در سدیم استات ۱٪ فیلتر کنید
۵. سدیم بورات ۰/۴%
- سدیم بورات (Na2B4O7 ∙ ۱۰ H2O) ————————–۰/۴ گرم
- آب مقطر ——————————————————۱۰۰/۰ میلی لیتر
مراحل رنگ آمیزی کوپر
شکل ۳. مراحل رنگ آمیزی کوپر
۱. از لام کنترل مثبت استفاده کنید.
۲. مراحل پارافین‌زدایی و هیدراسیون با استفاده از آب مقطر را انجام دهید.
۳. یک جار رنگ آمیزی حاوی محلول رودانین را بردارید. لام‌ها را درون جار قرار داده و درپوش آن را ببندید. توجه داشته باشید که درپوش شل باشد. جار را به مدت ۳۰ ثانیه درون آونِ ماکروویو ۳۶۰ وات قرار دهید.
۴. جار حاوی لام را از درون آونِ ماکروویو بیرون آورده و حدود ۱۵ ثانیه تکان دهید.
۵. جار را به آونِ ماکروویو برگردانید و برای مدت ۳۵ ثانیه درون آونِ ماکروویو ۳۶۰ وات قرار دهید.
۶. مجددا جار را از درون آونِ ماکروویو خارج کنید و حدود ۱۵ ثانیه تکان دهید.
۷. اجازه دهید لام‌ها به مدت ۵ دقیقه در این محلول داغ، که دمای آن حدودا ۸۰ درجه سانتی‌گراد است، بمانند.
۸. جار را به مدت ۱۰ ثانیه درون آونِ ماکروویو ۳۶۰ وات قرار دهید. سپس مجددا آن را خارج کرده و حدود ۱۵ ثانیه تکان دهید و اجازه دهید لام‌ها به مدت ۵ دقیقه درون محلول باقی بمانند.
۹. لام را ۶ مرتبه با آب مقطر آبکشی کنید.
۱۰. لام را به مدت ۱۰ ثانیه در هماتوکسیلین اسیدی Lillie-Mayer قرار دهید. این محلول به صورت تجاری در دسترس است.
۱۱. لام را ۲ مرتبه با آب مقطر آبکشی کنید.
۱۲. سپس لام را به مدت ۱۵ ثانیه درون هماتوکسلین آبی و سدیم بورات قرار دهید.
۱۳. لام را ۴ مرتبه با آب مقطر آبکشی کنید.
نتایج رنگ آمیزی
- مس ————— گرانول‌های داخل سیتوپلاسمی به رنگ قرمز روشن یا مسی
- هسته‌ها ————-آبی
شکل ۵. گرانول‌های سیتوپلاسمی قهوه‌ای مایل به قرمز رسوبات مس در کبد یک بیمار مبتلا به بیماری ویلسون. توجه داشته باشید که صفرا سبز باقی می‌ماند.
جمع‌بندی
تکنیک‌های رنگ‌آمیزی در آزمایشگاه جهت شناسایی بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با سلامتی بسیار کاربردی هستند. جهت بررسی اختلالات مختلف معمولا از تکنیک‌های رنگ‌آمیزی متفاوتی نیز استفاده می‌شود. در این مطلب روش رنگ‌آمیزی کوپر و محلول‌های مورد استفاده در آن را توضیح دادیم که جهت بررسی مقادیر اضافی مس در بافت‌ها و اندامهای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نکته‌ی حائز اهمیت این است که هریک از تکنیک‌های رنگ‌آمیزی مورد استفاده در آزمایشگاه‌ها ممکن است به روش‌های مختلفی انجام شوند