این آزمایش برای تشخیص عفونت ناشی از بروسلا است که منجر به بیماری تب مالت (Malta Fever) یا تب مواج یا تب مدیترانه ای می شود.
تب مالت چیست؟
بیماری تب مالت یا بروسلوز یکی از بیماری‌های عفونی مشترک بین حیوان و انسان است. یعنی بیماری می‌تواند از حیوان به انسان منتقل شود. این بیماری با نام‌هایی نظیر تب مدیترانه ای، تب دیوانه و تب مواج هم شناخته می‌شود.
این بیماری در صورت بروز می‌تواند طیف وسیعی از پستانداران را درگیر کند. این بیماری در حیوانات منجر به سقط جنین مکرر ، نازایی، عدم باروری، کاهش شیر و گاهی مرگ دام می‌شود.
تب مالت، بیماری مشترک بین دام و انسان چگونه منتقل می‌شود؟
بیماری تب مالت معمولا از طریق تماس مستقیم انسان با دام آلوده یا مصرف لبنیات به ویژه شیر غیرپاستوریزه دام آلوده به انسان منقل می‌شود. البته در موارد بسیار نادری نیز ممکن است باکتری ایجاد کننده تب مالت از طریق هوا و از راه تنفس نیز وارد بدن انسان شود.
هر چند تب مالت در اکثر فصول سال امکان بروز دارد، اما معمولا در فصول بهار و پاییز که فصل زاد و ولد دام‌ها است بیشتر از حد معمول بروز پیدا می‌کند. عامل ایجاد کننده تب مالت میکروبی به نام بروسلا است که به واسطه جوشاندن یا عمل پاستوریزاسیون و جوشاندن شیر در دمای بالا از بین می‌رود. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری توسط انسان رعایت نکات بهداشتی و استفاده از تجهیزاتی مثل عینک، دستکش، چکمه و لباس غیرقابل نفوذ از ضروریات است.
در برخی از دام‌ها ابتلا به بیماری تب مالت منجر به زایمان نارس و یا سقط جنین می‌شود. در چنین حالتی نیز تا مدت‌ها بعد ترشحات عفونی از رحم دام دفع می‌شود. بنابراین محیط با این ترشحات آلوده می‌شود و احتمال انتقال بیماری به سایر دام‌ها و انسان افزایش می‌یابد.
لازم به ذکر است که بیماری تب مالت از دام به دام و یا از دام به انسان قابل انتقال است. اما امکان انتقال آن از انسان به انسان وجود ندارد.
گونه‌های مختلف باکتری تب مالت که با نام‌های تب مواج یا مدیترانه‌ای نیز شناخته می‌شود، بیماری‌هایی مانند بروسلا ابورتوس، بروسلا سویس و بروسلا ملیتنسیس در انسان ایجاد می‌کند که آخرین مورد، خطرناکترین گونه این باکتری و شایعترین نوع آن در ایران است.
افراد معمولا بیشتر در نتیجه تماس مستقیم با حیوانات بیمار یا مصرف فرآورده‌های لبنی آلوده آنها به تب مالت مبتلا می‌شوند و بهترین راه تشخیص این بیماری، کشت خون یا مغز استخوان و جداسازی باکتری از این نمونه‌ها است.
راه‌های دیگر انتقال این بیماری شامل استنشاق هوای آلوده به باکتری بروسلا و مصرف محصولات لبنی خام هستند
تب مالت چه علائمی دارد؟
علائم و نشانه‌های بیماری تب مالت ممکن است طی چند روز الی چند ماه پس از ورود باکتری عفونت‌زا به بدن بروز پیدا کند. این بیماری علائمی مشابه با علائم انفولانزا دارد. در ادامه برخی از رایج‌ترین این علائم را با شما عزیزان به اشتراک می‌گذاریم:
- تب
- لرز
- تعریق
- خستگی
- ضعف
- درد مفاصل
- درد عضلات
- کمردرد
- سردرد
- آرتریت
- بزرگ شدن طحال
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- یبوست
- ناتوانی جنسی
- افسردگی
- عفونت کلیه
- عفونت قلب
- و …
بروز علائم تب مالت در انسان غالبا ۱ الی ۳ هفته طول می‌کشد. اما در برخی از موارد ممکن است تا چندین ماه بیماری به صورت نهفته در بدن فرد وجود داشته باشد، اما پس از گذشت مدت زمانی حدودا ۶ ماه بروز علائم آغاز می‌شود.
تب مالت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در صورت مواجهه فرد با ویروس این بیماری انجام آزمایش خون می‌تواند برای تشخیص وجود یا عدم وجود این بیماری در بدن فرد موثر باشد. این آزمایش‌ها به همراه معاینات بالینی انجام شده توسط متخصص عفونی می‌تواند در تشخیص بیماری نتیجه بخش باشند.
در صورت نیاز، بهره‌گیری از اشعه ایکس، تصویربرداری یا سی تی اسکن، کشت مایع نخاعی و اکوکاردیوگرافی برای تشخیص عفونت یا آسیب قلبی نیز می‌تواند در تشخیص بیماری موثر واقع شود.
نحوه انتقال بیماری تب مالت
تب مالت از دام به انسان به چند صورت انتقال می‌یابد. در ادامه به صورت خلاصه روش‌های انتقال تب مالت را بررسی میکنیم:
- استفاده از محصولات لبنی خام
- باکتری بروسلا از طریق مصرف گوشت خام، شیر حیوانات آلوده، بستنی، کره و پنیرهای غیر پاستوریزه می‌تواند به انسان منتقل شود.
- استنشاق هوای حاوی باکتری
در صورتی که باکتری بروسلا در هوا پخش شده باشد، استنشاق این هوا توسط انسان می‌تواند او را آلوده کند. - تماس مستقیم با ویروس
در صورت تماس مستقیم انسان با خون، اسپرم، جنین و یا زخم باز حیوان آلوده امکان انتقال باکتری بروسلا به انسان چندین برابر می‌شود.
درمان تب مالت به چه ترتیبی است؟
درمان این بیماری معمولا شامل استراحت و مصرف آنتی‌بیوتیک به منظور رفع عفونت و کاهش التهاب است. استفاده از داروهای مسکن نیز برای تسکین دردهای عضلانی مفید خواهد بود.
با توجه به این‌که انتقال این بیماری از انسان به انسان به ندرت اتفاق می‌افتد. بنابراین پیشگیری خاصی برای جلوگیری از انتقال این بیماری نیاز نیست.
عفونت ناشی از بروسلا است که منجر به بیماری تب مالت (Malta Fever) یا تب مواج یا تب مدیترانه ای می شود. گونه های این میکروب که در انسان ایجاد بیماری می کنند شامل:
1- بروسلا آبورتوس (گاوی)- شایعترین نوع بیماری در انسان
2- بروسلا سویس (خوکی)
3- بروسلا ملیتنسیس (گوسفند- بز)- خطرناکترین گونه برای انسان و شایعترین عامل بیماری در ایران
بهترین راه تشخیص این بیماری کشت خون و یا مغز استخوان و جداسازی بروسلا از این نمونه ها می باشد. انسان بیشتر از طریق تماس مستقیم با حیوانات بیمار (مانند کشاورزان- دامداران- دامپزشکان و کارکنان کشتارگاه ها) و یا مصرف شیر و فرآورده های شیری آلوده، شیر نجوشیده، پنیر، بستنی و خامه) به تب مالت مبتلا می شود.
تظاهرات بالینی بیماری تب مالت در درجه اول ضایعات و دردهای استخوانی- مفصلی می باشد و پس از آن کلاسهای آنتی بادی که بر ضد آنتیژنهای سطحی بروسلا ظاهر می شوند شامل IgM، IgG، IgA می باشند. در اواخر هفته اول و یا ابتدای هفته دوم مرحله حاد بیماری ابتدا IgM مثبت شده، سپس IgG اختصاصی مثبت شده و بالا می رود و پس از چند هفته تیترش از IgM نیز بیشتر می شود. در هفته چهارم تا هشتم مرحله حاد بیماری تیتر آنتی بادی به حداکثر خود می رسد، در صورتی که درمان مناسب صورت گیرد تیتر IgG کاهش می یابد ولی تغییری در تیتر IgM بوجود نمی آید. (IgM از 6 ماه تا 2 سال ممکن است دوام داشته باشد و به طور معمول هر 3 ماه یک رقت کاهش می یابد).
چنانچه درمان مناسبی صورت نگیرد بیمار وارد فاز مزمن شده و در این مرحله تیتر مثبت، اکثرا مربوط به آنتی بادی IgG می باشد. در این مرحله معمولا IgG غالب می گردد و اغلب تیتر IgM کاهش یافته و گاها به صفر میرسد. از آنجائیکه IgG با ساختمان مونومریک خود یک آگلوتینین قوی محسوب نمی شود، لذا این امکان وجود دارد که آزمایش رایت منفی شود و در این جا بهتر است برای تشخیص این نوع آنتی بادی از تست کومبس رایت استفاده نمود.
بنابراین به طور کلی در مرحله حاد بیماری IgM و در مرحله انتهای فاز حاد، تحت حاد و مزمن IgG تیتر غالب را به خود اختصاص می دهد.
بیماری تب مالت از نظر بالینی به سه صورت حاد (Acute)، تحت حاد (Sub acute) و مزمن (Chronic) دیده می شود که در صورت معالجه، مدت زمان مرحله حاد بین 3 تا 12 ماه می کشد. بیش از 80 درصد بیمارانی که با آنتی بیوتیک مناسب درمان می شوند کاملا بهبود می یابند ولی در مواردی نیز رجعت (Replace) و شکل مزمن بیماری مشاهده می شود.
افراد معمولا زمانی آزمایش رایت را انجام می‌دهند که تب شدید، ضعف و درد عضلامی را احساس کنند و زمانی که پزشک بر اساس علائم بالینی تشخیص تب مالت دهد و بخواهد مطمئن شود، فرد مستقیما در معرض ابتلا به تب مالت قرار گیرد، برای اطمینان از بهبودی کامل فردی که اخیرا به تب مالت مبتلا بوده است و شناسایی بیمارانی که کاملا درمان نشده اند
ین بیماری در تمام کشورهای دنیا رایج نیست و اکثرا در کشورهای اطراف دریای مدیترانه، اروپای شرقی و مناطق کارائیب شیوع دارد.
اگر هنگامی که بیمار در فاز اولیه بیماری است درمان مناسبی برای بهبودی او صورت نگیرد، بیمار وارد مرحله دوم بیماری می‌شود که در آن بیماری مزمن شده و تیتر آنتی بادی IgG مثبت خواهد شد.
در این مرحله معمولا IgG افزایش می‌یابد و از طرف دیگر IgM به کمترین حالت خود میرسد که در این صورت ممکن است با وجود انجام آزمایش رایت، نتیجه آن منفی شود و بیمار نیاز به انجام آزمایش کومبس رایت پیدا کند.
*مقادیر طبیعی :
منفی است (محدوده تیتر 80/ و یا بیشتر 1 با توجه به علائم بالینی تب مالت ارزش دارد). بهتر است افرادیکه دارای تیتر 1:80یا بالاتر هستند، برای اطمینان توصیه شود که دو هفته دیگر مجددا تست رایت را انجام دهند. چنانچه در این مدت تیتر افزایش یافته باشد، دلیل بر عفونت با بروسلا می باشد. افرادی که به دلیل شغلی در تماس مداوم با میکروب بروسلا می باشند می توانند تیتر 1/320 و گاهی بیشتر می رسد ولی علائم بالینی بیماری در آنها دیده نمی شود.