ایدز یک بیماری ویروسی است که سبب اختلال در سیستم ایمنی می شود، به طوری که در مراحلی از بیماری بدن را درمقابل عفونت های ساده ناتوان می کند. افراد زیادی در دنیا به دلیل ابتلا به ویروس HIV جان خود را از دست داده اند، که باعث شده “ایدز” یک مسئله مهم بهداشت جهانی باشد. با این وجود، با افزایش پیشرفت های پزشکی، امکانات دسترسی به پیشگیری، تشخیص، درمان و نیز مراقبت مؤثر از HIV، ایدز به یک بیماری مزمن بهداشتی قابل کنترل تبدیل شده است و این امکان را می دهد که افراد مبتلا به HIV زندگی طولانی و سالم داشته باشند.
تصویر1. تاریخچه HIV
منشا HIV / AIDS از کجا آمده است؟
HIV ویروسی است که احتمالا از میمون‌ها در آفریقا نشات گرفته است. یک تئوری می‌گوید که HIV به عنوان ویروسی شروع به آلودگی این حیوانات می‌کند. این ویروس بعداً به شکلی تغییر یافته است که قادر بوده انسان را آلوده کند. این بیماری ممکن است بیش از 100 سال پیش انسان را آلوده کرده باشد. در دهه 1920 در کنگو همه گیری HIV وجود داشت. سپس این ویروس در دهه 1960 به جمعیت هائیتی راه یافت. بعدها ابتدا در ایالات متحده و سایر کشورها ظهور کرد و در دهه 1980 به اکثر کشورها در سراسر جهان انتقال یافت.
راه های انتقال ویروس ایدز:
HIVدر مایعات داخلی و مترشحه بدن انسان مبتلاء (بجز عرق و تا حدودی بزاق) وجود دارد، اما فقط از راه آمیزش جنسی، تبادل خون یا فرآورده های آن و از مادر مبتلاء به جنین قابل سرایت از فردی به فرد دیگر است.
۱) آمیزش جنسی اگر زن یا مردی به ویروس ایدز آلوده باشد، می تواند ویروس را از راه تماس جنسی به دیگری منتقل کند. تماس جنسی موقعی ممکن است منجر به سرایت HIVشود که یک طرف دچار HIV/ایدز باشد و تبادل یا تماس مایعات بدن طرفین رخ دهد.
۲) تبادل خون انتقال خون و فراورده های آن اگر بدون اقدامات تشخیصی و ویروس زدایی انجام شود به احتمال بسیار زیادی موجب سرایت HIV می شود. امری که در کشور ما نیز برای بیماران هموفیلی و تالاسمی رخ داده است. لازم به ذکر است اهداء خون خطری برای سرایت به فرد اهداءکننده ندارد و فقط دریافت کنندگان خون در معرض خطرند.
همچنین علیرغم انجام آزمایش های تشخیصی بر روی تمام نمونه های خون در حال حاضر اگر دوره پنجره را در نظر بگیریم که در آن نتیجه آزمایش منفی خواهد بود، بنابراین هر دریافت خون و فرآورده های آن باید برای آزمایش HIVاقدام کند.
راه دیگر تبادل خون استفاده از سرنگ و ابزارهای تزریق مشترک (مانند پمپ دست ساز) است که مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی به ناچار یا ناآگاهانه از آنها استفاده می کنند. استفاده از هر نوع وسایل تیز و برنده ای که به خون فرد مبتلا به HIV/ایدز آغشته شده باشد، مانند سرنگ، سوزن، مسواک (در صورت ایجاد خونریزی لثه) و وسایل خالکوبی ممکن است ویروس را منتقل کند. راه دیگر هم سرایت از طریق پیوند اعضاء (کلیه، کبد، لوزالمعده و …) است.
۳) مادر به جنین یا نوزاد مادران باردار اگر مبتلاء به HIVباشند محتمل است که در حین بارداری یا هنگام زایمان ویروس به فرزند آنان سرایت کند. همچنین شیردادن مادران HIV مثبت به فرزندانشان ممنوع است چون ویروس درون شیر نیز ترشح شده و منتقل می شود.
انتقال در مراحل مختلف بارداری بدون داروهای پیشگیرانه در ۲۵% تا ۴۰% رخ می دهد. در صورتی که خانم های HIVمثبت باردار بشوند لازم است داروهایی مصرف کنند که احتمال سرایت به فرزندشان را کم می کند.
تشخیص بیماری ایدز:
از ظاهر فرد نمي توان فهميد كه آيا او به HIVمبتلاء هست يا نيست.
تنها راه مطمئن براي پي بردن به اينكه آيا فردي به HIVمبتلا شده يا نه؛ انجام آزمايش HIV است.
تشخيص HIVفقط توسط پزشك و پس از انجام مشاوره و آزمايش امكان پذير است.
علائم و نشانه های ویروس HIV:
علائم HIV بسته به مرحله عفونت متفاوت است. اگرچه افرادی که مبتلا به این ویروس هستند در چند ماه اول پس از ابتلا بیشتر به عفونت آلوده هستند، اما بسیاری از آن ها تا مراحل بعدی از وضعیت خود آگاهی ندارند. در چند هفته اول پس از ابتلا به عفونت اولیه، افراد ممکن است علائم یا بیماری شبیه آنفلوانزااز جمله تب، سردرد و گلودرد را تجربه کنند.
از آنجا که عفونت به تدریج سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند، ممکن است علائم و نشانه های دیگری مانند گره های لنفاوی متورم، کاهش وزن، تب، اسهال و سرفه در فرد مبتلا ایجاد شود. در صورت عدم درمان، آن ها همچنین ممکن است به بیماری های جدی مانند سل، مننژیت کریپتوکوکی، عفونت های شدید باکتریایی و سرطان هایی مانند لیم مبتلا شوند.
تصویر2. علائم HIV