سل چیست؟
بیماری سل یکی از 10 عامل مهم مرگ و میر در سرتاسر جهان می باشد. سل یک بیماری عفونی شایع، و در بسیاری از موارد مرگبار است. این بیماری توسط گونههای مختلف مایکوباکتریا، بهطور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد میشود.این بیماری معمولا بهطور معمول به ششها حمله میکند، اما بر قسمتهای دیگر بدن نیز میتواند تأثیرگذار باشد. وقتی افرادی که عفونت سلی فعال دارند سرفه، عطسه، یا بزاق خود را از طریق هوا منتقل میکنند سل از طریق هوا پخش میشود.
انواع سل:
پس از ورود باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس به بدن انسان از طریق تنفس، ممکن است او دچار سل شود. وقتی بیماری ریهها را درگیر کرد، در بالاترین سطح سرایتپذیری قرار میگیرد. تماس با فرد مبتلا به سل ممکن است باعث انتقال بیماری شود.
دو نوع عفونت بیماری سل وجود دارد:
سل نهفته :
در این حالت باکتری در بدن بهشکل غیرفعال باقی میماند. این نوع سل هیچ نشانهای ندارد و مسری هم نیست، اما ممکن است به نوع فعال تبدیل شود.
سل فعال:
در این حالت باکتری فعال است و نشانههای سل در بیمار مشاهده میشود. این نوع سل به دیگران سرایت میکند.
بهنظر میرسد حدود یکسوم از جمعیت جهان مبتلا به سل نهفته باشند. ۱۰ درصد از موارد سل نهفته به نوع فعال آن تبدیل میشوند. اما خطر ابتلا به آن در افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند (مانند بیماران مبتلا به ایدز یا افراد دارای سوتغذیه یا افراد سیگاری) بیشتر است.
علایم انواع سل کدام است:
بیماری سل خود را به هر شکل ممکن است نشان دهد. در کشور ما که این بیماری شيوع نسبتاً زيادي دارد در بسياري از موارد در تشخيص بيماري، بايد سل را به خاطر داشت. بيماري سل ممکن است شبيه بيماريهاي ديگر تظاهر نمايد. اين تظاهرات ممكن است شبيه بيماريهاي ديگر نظير ذات الريه، برونشيت، آبسه ريوي، سرطان و عفونت هاي قارچي باشد.
بیمار مبتلا به بیماری سل می تواند دارای علائم عمومي، ريوي يا وابسته به ارگان هاي ديگر بدن و يا ترکيبي از اين موارد باشد.
بیماری سل معمولاً ایجاد علائم بیماری مي نمايد، ولي بسياري از بيماران حتي آنهايي که بيماري پيشرفته دارند، علائم خفيف و آهسته اي داشته که ممکن است به طور معمول در نظر گرفته نشود. تعدادي از بيماران مبتلا به سل خارج ريوي نيز در حقيقت ممکن است بدون علامت باشند.
معمولاً بايد در بيماران يا افراد بدون علامت که علائم خفيف يا غيرواضح دارند، از طريق بررسي سابقه تماس، راديوگرافي غيرطبيعي ريه، واكنش مثبت تست سل و يا كشت مثبت ميكروب سل پي به بيماري برد. تعدادي از بيماران ممكن است در ابتدا براي مدت چند هفته تا چند ماه احساس خستگي، بي اشتهايي، كاهش وزن، ضعف عمومي، تعريق شبانه بخصوص در نيمه فوقاني بدن، قاعدگي نامنظم يا تب هاي خفيف نمايند. اين علائم و نشانه ها اغلب در زمان فعاليت كاري شديد يا استرس هاي هيجاني تشديد مي گردند.
سل در بیماران دیگر ممکن است به صورت یک بیماری تب دار حاد، به همراه لرز و علائم عمومي شبيه آنفولانزا بروز نمايد. در اين حالت بيماران تا زماني که احساس مي کنند، این علائم مربوط به یک عفونت ساده نظیر سرماخوردگی بوده و خودبخود برطرف می شود، به پزشک مراجعه نمي نمايند. علائم حاد ممکن است طولاني و مزمن شوند.
راههای ابتلا:
روش های تشخیص:
روشهای تشخیص عبارتند از:
درمان بیماری سل
اگر شما قبلاً به دلیل ابتلاء به بیماری سل داروهای ضد سل مصرف نکرده اید ، به مدت حداقل 6 ماه ، از 4 نوع داروی خوراکی مخصوص درمان سل که به صورت قرص و کپسول می باشند ، برای شما تجویز خواهند کرد . این داروها را شما می توانید به راحتی با نظارت یک فرد دیگر استفاده نمایید . لذا نیازی به بستری شدن در بیمارستان و یا آسایشگاه نخواهد بود.
در صورتیکه شما قبلاً به دلیل ابتلا به بیماری سل به مدت 6 ماه داروهای ضد سل مصرف کرده باشید ، برای شما به مدت حداقل 8 ماه ، از 5 نوع داروی مخصوص درمان سل که به صورت خوراکی و تزریق می باشند ، تجویز خواهند کرد .
ممکن است در ابتدا تعداد زیاد داروها که ممکن است به حدود نه تا ده قرص و کپسول در روز برسد، کمی برای شما غیر منتظره و ناراحت کننده بنظر آید ، ولی این نکته را باید درنظر داشت که استفاده از تمام آنها برای بهبودی شما لازم بوده و تاکنون بسیاری از بیماران به راحتی همین تعداد دارو را روزانه مصرف کرده و بهبودی کامل یافته اند.
پیشگیری از بیماری سل:
بهترین راه پیشگیری از سل جلوگیری از انتشار آن است. فقط چند روش برای جلوگیری از انتشار سل فعال وجود دارد. برای پیشگیری از ابتلا به سل یا بهحداقلرساندن خطر ابتلا به این بیماری بهتر است:
✔ افراد مبتلا در محل کار یا مدرسه حضور پیدا نکنند؛
✔ افراد سالم از خوابیدن در اتاق مشترک با فرد بیمار خودداری کنند؛
✔ افراد با استفاده از ماسک دهان را کامل بپوشانند است؛
✔ برای جلوگیری از گسترش باکتری از سیستم تهویهی مناسب استفاده کنند.
واکسن سل:
در کشورهایی که بیماری سل بیشتر دیده می شود ، نوزادان غالباً با واکسن باسیلوس کالمت-گوئرین (BCG) ) واکسینه می شوند زیرا این امر می تواند از سل شدید در کودکان جلوگیری کند.
در ایالات متحده استفاده از واکسن BCG برای عموم توصیه نمی شود زیرا در بزرگسالان چندان موثر نیست. ده ها واکسن جدید سل در مراحل مختلف توسعه و آزمایش هستند.