آنزیم های کبدی و عوامل مؤثر بر آن

آنزیم های کبدی و عوامل مؤثر بر آن
افزایش آنزیم‌ های کبدی نشانگر وجود مشکل در عملکرد کبد است. کبد یک عضو حیاتی است که در فرایندهای متابولیک، تصفیه خون و ترشح صفرا نقش دارد. افزایش آنزیم‌های کبدی ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت، مصرف الکل، داروها، بیماری‌های کبدی و چاقی باشد. اما تشخیص دقیق علت نیازمند ارزیابی بیشتر است. آزمایشات خونی مانند آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) از جمله آنزیم‌های کبدی هستند که معمولاً بررسی می‌شوند. در صورت افزایش این آنزیم‌ها، مهم است تحت نظر پزشک قرار بگیرید تا علت و مدیریت مناسب برای افزایش آنزیم‌های کبدی تعیین شود.

افزایش آنزیم های کبدی ممکن است در طی یک آزمایش خون معمولی مشخص شود. در بیشتر موارد، آنزیم های کبدی به آرامی و به طور موقتی افزایش پیدا می کنند. بیشتر مواقع، این افزایش آنزیم ها علامت یک مشکل کبدی مزمن و خطرناک نیست.
علل افزایش آنزیم های کبدی
افزایش آنزیم‌های کبدی می‌تواند به علت عوامل مختلفی رخ دهد، از جمله:
بیماری‌های کبدی
این شامل التهاب کبد (هپاتیت ویروسی یا غیر ویروسی)، چربی‌زایی کبدی غیرالکلی (NAFLD)، کبد چرب الکلی (ALD)، سیروز کبد و سرطان کبد می‌شود.
مصرف الکل
مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های کبدی شده و منجر به افزایش آنزیم‌های کبدی گردد.
داروها
استفاده از برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدالتهاب‌ها، ضداختلالات روانی، ضدویروسی، داروهای استاتین که کلسترول خون را پایین می آورند و برخی مکمل‌ها می‌تواند باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شود.
عفونت‌ها
عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت ویروسی (ویروس هپاتیت B و C) می‌توانند سبب افزایش آنزیم‌های کبدی شوند.
فاکتورهای متابولیک
افزایش آنزیم‌های کبدی ممکن است به علت مشکلات متابولیکی مانند دیابت، چاقی و مقاومت به انسولین رخ دهد.
عوامل دیگر
شامل تنش اکسیداتیو، آسیب در پرولیفراسیون سلولی کبد و ناکافی بودن عرضه خون به کبد در برخی شرایط، نارسایی قلبی، هپاتیت A و B و C، بیماری کبد چرب غیرالکلی، بیماری سلیاک (آسیب روده باریک در اثر اسیدآمینه گلوتن)، سیروز کبدی، عفونت سیتومگالو ویروس، درماتومیوزیت (یک بیماری التهابی که باعث ضعف عضلات و بثورات پوستی می شود)، ویروس اپشتین بار، التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت)، سکته قلبی، هموکروماتوز (تجمع آهن خیلی زیاد در بدن)، کم کاری تیروئید، بیماری مونونوکلئوز، دیستروفی عضلانی (بیماری ارثی و مادرزادی که باعث ضعف پیشرونده عضلات می شود)، التهاب پانکراس، پلی میوزیت (بیماری التهابی که باعث ضعف عضلات می شود)، پلی میوزیت (بیماری التهابی که باعث ضعف عضلات می شود)، هپاتیت سمی (التهاب کبد در اثر داروها و یا سموم)، بیماری ویلسون (تجمع بیش از حد مس در بدن) می‌شود.
مهم است تشخیص دقیق علت افزایش آنزیم‌های کبدی توسط پزشک انجام شود، زیرا درمان بستگی به مبنای این افزایش دارد.
بالا بودن آنزیم های کبدی در نوزادان
پژوهشگران با بررسی ۷۲ کودک به ظاهر سالم که دست کم به مدت ۳ ماه میزان آنزیم های کبدی آنان افزایش یافته بود، متوجه شدند، در صورتی که افزایش این آنزیم ها با علایمی نظیر یرقان همراه نباشد، معمولا ظرف مدت چند ماه خود به خود برطرف می شود و به اقدام درمانی خاصی نیاز ندارد.
افزایش آنزیم های کبدی بدون هیچگونه علامت دیگری در شیرخواران و کودکان خردسال معمولا نشان دهنده بیماری خاصی نیست و نیاز به بررسی فوری ندارد.
روش های تشخیص افزایش آنزیم های کبدی
تشخیص افزایش آنزیم‌های کبدی معمولاً از طریق آزمایشات خونی انجام می‌شود. دو آنزیم کبدی معمولاً در آزمایشات خونی بررسی می‌شوند:

آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
این آنزیم در سلول‌های کبدی وجود دارد و وقتی که سلول‌های کبدی آسیب می‌بینند، ALT در خون رها می‌شود. افزایش سطح ALT در آزمایش خونی نشان‌دهنده آسیب کبدی است.
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
این آنزیم نیز در سلول‌های کبدی و سایر اندام‌های بدن وجود دارد. افزایش سطح AST نیز ممکن است نشان‌دهنده آسیب کبدی باشد.
در صورتی که آزمایش خون نشان دهد که سطح ALT و AST بالا است، پزشک ممکن است به آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش‌های کبدی بیشتر، آزمایش‌های تصویربرداری (مانند سونوگرافی کبد) و مطالعه تاریخچه پزشکی و علائم بالینی شما نیاز داشته باشد. این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا دلیل افزایش آنزیم‌های کبدی را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.
درمان و تغییر آنزیم های کبدی
گروهی از داروها می توانند باعث ایجاد سطح غیرطبیعی آنزیم ها گردند، که شامل موارد زیر هستند:
– داروهایی که برای کاهش درد مانند آسپرین، استامینوفنTynlenol، ایبوپروفن(motrin,Advil)، ناپروکسن(Narosyn)، دیکلوفناک (Voltaren) و فنیل بوتازون (Butazolidine) استفاده می شوند.
– داروهای ضد صرع شامل فنی توئین(Di lantin)، الرپروئیک اسید، کاربامازپین (Tegretol)و فنوباربیتال
– آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین ها، سولفونامیدها، ایزونیازید(INH)، سولفا متوکسازول، تری متوپریم، نیتروفورانتوئین و …
– داروهای پایین آورنده کلسترول شامل استاتین ها(Lipitor,Pravachol, Mevacor و…) و نیاسین داروهای ضد افسردگی شامل سه حلقه ای ها سطح غیر طبیعی ایجاد شده آنزیم های کبدی معمولاً هفته ها و ماه ها پس از قطع دارو به حالت طبیعی باز می گردند.
کنترل کردن آنزیم های کبدی
مسئله بسیار مهم این است که آزمون های دوره ای AST وALT باید در طول زمان انجام شود. تا سطح سرمی افزایش یافته، ثابت مانده یا پایین آمده است، مشخص شود. برای مثال، بیماران تحت درمان با بیماری هپاتیت C مزمن از نظر آزمون های آنزیمی دوره ای باید ارزیابی شوند.
هرگونه پاسخ به درمان باعث کاهش آنزیم های کبدی به سطح طبیعی یا نزدیک سطح طبیعی می شوند، بیماران مبتلا به هپاتیت C که پس از اتمام دوره درمان بیماریشان دوباره عود می کند معمولاً سطح غیر طبیعی آنزیم های کبدی را نشان می دهند.
سوالات متداول افزایش آنزیم های کبدی
آیا افزایش آنزیم‌های کبدی نشانگر بیماری جدی است؟
بله، افزایش آنزیم‌های کبدی ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلی در کبد از جمله عفونت کبدی، بیماری‌های کبدی و مصرف الکل بیش از حد باشد که نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است.
آیا افزایش آنزیم‌های کبدی به معنای سرطان کبد است؟
نه، افزایش آنزیم‌های کبدی نیز می‌تواند ناشی از عوامل دیگری مانند التهاب کبدی، چاقی و مصرف الکل باشد. اما نیاز به ارزیابی توسط پزشک برای تشخیص صحیح دارید.
آیا تغییر در رژیم غذایی می‌تواند افزایش آنزیم‌های کبدی را کاهش دهد؟
بله، تغییرات در رژیم غذایی مانند کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده، الکل و غذاهای آماده می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کند و افزایش آنزیم‌های کبدی را کاهش دهد.
در نهایت…
افزایش آنزیم‌های کبدی می‌تواند نشانگر مشکلاتی در کبد از جمله عفونت کبدی، بیماری‌های کبدی و مصرف الکل بیش از حد باشد. این افزایش ممکن است از طریق آزمایش خونی تشخیص داده شود. درمان بستگی به علت اصلی آن دارد و ممکن است شامل درمان بیماری کبدی، تغییرات در سبک زندگی و قطع داروها باشد. مشاوره پزشکی در این زمینه ضروری است.