آلزایمر چیست؟
سیستم عصبی ما مسئول تمامی اعمال بدن ماست. بدون آن هیچ کدام از اندام های ارادی یا غیر ارادی ما از جمله تنفس، ضربان قلب و اندام های بدن قادر به اجرای وظایف خود نیستند. اگر در این سیستم اختلالی ایجاد شود طیف وسیعی از بیماری ها، از نقص در تکلم گرفته تا مرگ ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد. در این میان آلزایمر یا Alzheimer disease(AD) قرار دارد که جزو شایع ترین بیماری های اختلال اعصاب بوده و با مرگ سلول های عصبی، از دست رفتن ارتباطات و در نتیجه کوچک تر شدن مغز باعث ایجاد فراموشی و حتی سایر آسیب های مغزی می شود.پس از تشخیص بیماری آلزایمر به طور متوسط ۴ تا ۸ سال بیمار زنده خواهد ماند اما با درمان صحیح و دیگر عوامل بیمار می‌تواند تا ۲۰ سال پس از تشخیص بیماری زنده بماند.
تفاوت فراموشکاری و علائم آلزایمر:
بدون شک آنچه امروز به عنوان مهمترین نشانه آلزایمر شناخته می‌شود، فراموشی است اما باید به دو نکته در این مورد توجه داشت؛ اول اینکه هر فراموشی‌ای به دلیل ابتلا به این بیماری نیست و ثانیا اینکه برای تشخیص آن نباید فقط در انتظار فراموشی بود.
فراموشی‌های گذرایی که گاهی به سبب زندگی روزمره اتفاق می‌افتد به معنی آلزایمر نیست می‌گوید: مردم باید این وحشت از ابتلا به زوال عقل را که در تمام سنین به جان آنها افتاده است کنار بگذارند و نگران ابتلا به این بیماری نباشند. در حقیقت کسانی که نگران فراموشی خود هستند، هنوز آلزایمر نگرفته‌اند زیرا افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، متوجه فراموشکاری خود نمی‌شوند.
علل ابتلا به آلزایمر:
دلیل اصلی ابتلا به بیماری آلزایمر هنوز شناخته نشده است، البته برخی از عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد عبارتند از:
✔ افزایش سن
✔ سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری آلزایمر
✔ آسیب‌دیدگی‌های شدید سر در گذشته
✔ عوامل مربوط به سبک زندگی و عوارضی که به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی ایجاد می‌شوند.
آلزایمر چگونه تشخیص داده می شود:
آلزایمر معمولاً به کمک توضیح علائم و نشانه های زندگی روزمره –مخصوصاً توسط یکی از نزدیکان بیمار- قابل تشخیص است. همچنین آزمایشات خاصی برای بررسی میزان قدرت حافظه و تفکر، و رد کردن احتمال وجود مشکلات دیگر، وجود دارند که پزشک در مراحل تشخیص از آنها استفاده می کند.
اما فقط پس از مرگ، با معاینه ی میکروسکوپی مغز، که پلاک ها و میزان درگیر شدن مغز را نشان می دهد، می توان در مورد وجود این بیماری با اطمینان نظر داد.
آزمایش تشخیصی:
◼ معاینه جسمی و تست اعصاب:
پزشک، ابتدا معاینه ی جسمی را انجام می دهد، پس از آن، توسط تست های زیر، سلامت کلی اعصاب را ارزیابی می کند:
◼ رفلکس
◼ قدرت عضلانی
◼ توانایی بلند شدن از روی صندلی و راه رفتن در اتاق
◼ بینایی و شنوایی
◼ هماهنگی
◼ تعادل
تست های آزمایشگاهی:
برای تشخیص علت، سایر بیماری هایی که منجر به گیجی و اختلال در حافظه می شوند (مثل تیروئید یا کمبود ویتامین)، آزمایش خون انجام می شود.
عکس برداری از مغز:
این آزمایش معمولاً برای پیدا کردن سایر ناهنجاری های مرتبط با شرایط فعلی شما، غیر از آلزایمر –مثل سکته، ضربه یا تومور- تجویز می شود. این ناهنجاری ها و آسیب ها می توانند باعث اختلال های شناختی شوند.
MRI:
CT اسکن:
یک فناوری اشعه ایکس ویژه است، که تصاویر مقطعی (برشی) از مغز می گیرد، و معمولاً برای رد کردن احتمال تومور ها و سایر آسیب دیدگی ها استفاده می شود.
یکی دیگر از روش های عکس برداری، روش برش نگاری با گسیل پوزیترون (PET) است. در این روش، مقدار کمی داروهای رادیو اکتیو ردیاب به خون تزریق می شود تا مشکل خاص مغز مشخص شود. PET شامل موارد زیر است:
PET اسکن با فلورودئوکسی گلوکز (FDG)
مناطقی از مغز را نشان می دهد که در آنها، متابولیسم کم مواد مغذی وجود دارد. این نواحی می توانند بیماری آلزایمر را از سایر انواع زوال عقل تشخیص دهند.
عکس برداری PET آمیلوئید
می تواند میزان رسوبات آمیلوئید در مغز را اندازه گیری کند.
عکس برداری Tau PET
فشار توده نوروفیبریلار در مغز را اندازه گیری می کند، و به طور کلی در محیط های تحقیقاتی و آزمایشگاه ها استفاده می شود.
عوامل موثر در ابتلا به آلزایمر:
سن:
افزایش سن بزرگترین عاملی است که خطر ابتلا به آلزایمر به همراه دارد. از هر ۱۰۰۰۰ نفر افراد بین ۶۵ تا ۷۴ سال ۲ نفر به آلزایمر مبتلا می‌شوند در حالی که این آمار برای افراد بالا ۸۵ سال ۳۷ نفر است.
ژنتیک:
خطر ابتلا به آلزایمر در کسانی که سابقه آلزایمر در اقوام درجه ۱ آنها وجود داشته، بیشتر است. هرچند عوامل تغییرات و جهش ژنتیکی نیز در ابتلا به این بیماری موثر هستند اما کمتر از ۱ درصد مبتلایان به آلزایمر را شامل می‌شوند.
جنسیت:
آمار نشان داده که تفاوت اندکی بین درصد زنان و مردان مبتلا به آلزایمر وجود دارد و زنانی که دچار بیماری آلزایمر شده‌اند بیشتر از مردان مبتلا به این بیماری عمر می‌کنند.
مراحل آلزایمر:
آلزایمر، یک بیماری پیش رونده است، به این معنی که علائم با گذشت زمان به تدریج بدتر می شوند. این بیماری به هفت مرحله تقسیم بندی می شود:
مرحله 1
هیچ علائمی در این مرحله وجود ندارد اما ممکن است بر اساس سابقه خانوادگی، تشخیص زود هنگام صورت گیرد.
مرحله 2
ابتدایی ترین علائم ظاهر می شوند، مانند فراموشی
مرحله 3
اختلال فیزیکی و ذهنی خفیف ظاهر می شود، مانند کاهش حافظه و تمرکز
مرحله 4
اغلب اوقات آلزایمر در این مرحله تشخیص داده می شود اما همچنان خفیف در نظر گرفته می شود. از دست دادن حافظه و ناتوانی در انجام کارهای روزانه آشکار است.
مرحله 5
علائم متوسط تا شدید که نیازمند کمک عزیزان یا مراقبین فرد است.
مرحله 6
در این مرحله، ممکن است فرد در کارهایی مانند خوردن و پوشیدن لباس به کمک نیاز داشته باشد.
مرحله 7
شدیدترین و نهایی ترین مرحله آلزایمر است. ممکن است توانایی تکلم و ایجاد حالات در صورت از بین برود.
با پیشرفت بیمار در این مراحل، نیاز آن ها به حمایت نیز بیشتر می شود.
آیا آلزایمر قابل پیشگیری است؟
تاکنون هیچ راه تضمین شده ای برای پیشگیری از آلزایمر وجود نداشته است، اما تحقیقات اخیر روش های زیر را در پیشگیری از آلزایمر موثر می داند.
تمرینات فکری
تمرینات بدنی
نوشیدن مایعات به اندازه ی کافی
مراقب داروهای مصرفی باشید
از رژیم غذایی سالمی پیروی کنید
درمان بیماری آلزایمر:
اگر یکی از اعضای خانواده دچار این بیماری است، حالت خصومت آنها را به خود نگیرید. محیط خانه را طوری تغییر دهید که فرد بیمار دچار آسیب بدنی نشود.
اگر مراقبت از یکی از اعضای خانواده که دچار این بیماری است را به عهده دارید، از دیگران درخواست کمک کنید تا بتوانید به خود استراحت دهید. از اینکه نیاز به استراحت و فراغت دارید احساس گناه نکنید حتی اگر بیمار از این مسأله احساس رضایت نداشته باشد.
اگر گروه حمایتی برای خانواده بیماران آلزایمر وجود دارد به آن بپیوندید و اگر وجود ندارد به ایجاد آن اهتمام ورزید.
افراد مراقبت‌کننده از بیمار می‌توانند برخی از مشکلات بیمار را با اجرای بعضی کارها کاهش دهند. مانند تکرار ، برای بیمارانی که مشکلی در حافظه دارند شاید یادآوری مکرر کمک‌کننده باشد. و اطمینان‌دهی که یک گفتگوی صمیمانه مختصر و در عین حال قوی می‌تواند بیمار مضطرب یا آشفته را آرام کند. و منحرف کردن ذهن بیمار ، که قدم زدن با بیمار می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.