غده تیروئید چیست؟
تیروئید غده ای پروانه ای شکل است که در قسمت جلویی گردن قرار دارد. این غده در زیر سیب آدم در امتداد جلوی نای قرار دارد. تیروئید دارای دو لوب جانبی است که توسط یک پل (ایستموس) در وسط به هم متصل شده اند .
وقتی تیروئید اندازه طبیعی خود را دارد، نمی توانید آن را احساس کنید.
غده تیروئید از طریق هورمون هایی که تولید می کند، تقریباً بر تمام فرآیندهای متابولیک بدن شما تأثیر می گذارد. اختلالات این غده می تواند از یک گواتر کوچک و بی ضرر (بزرگ شدن غده) که نیازی به درمان ندارد تا سرطان تهدید کننده زندگی متغیر باشد
در دوران نوزادی و کودکی، هورمون تیروئید کافی برای رشد مغز بسیار مهم است.
هورمون تیروئید
- شامل تیروکسین یا تی۴
- تری یدوتیرونین یا تی۳
- RT۳ یا تری یدوتیرونین معکوس می‌باشد.
این هورمونها بر رشد و متابولیسم سلولها موثرند. هورمون کلسیتونین نیز توسط غده تیروئید تولید می‌شود.
بیماری‌هایی که در اثر این شرایط به وجود می آیند عبارتند از:
گواتر :
به طور کلی گواتر یک اصطلاح عمومی از تورم در تیروئید است که این تورم می تواند بدون ضرر باشد و یا نتیجه برخی بیماری ها از جمله التهاب همراه با بیماری خود ایمنی هاشیموتو و یا شرایط کمبود ید در بدن باشد
تیروئیدیتیس :
به طور معمول از یک عفونت ویروسی و یا بیماری خود ایمنی ناشی شود که در مواردی دردناک و در مواردی بدون علامت است.
هایپرتیروئیدی یا پرکاری تیروئید :
شرایطی که در اثر افزایش ترشح هورمون تیروئید به وجود می آید، این می تواند نتیجه بیماری مانند گریوز و یا وجود یک یا چند ندول پرکار و سمی تیروئید باشد.
علایم :
- خستگی
- اختلال در خواب
- کاهش وزن
- عرق کردن زیاد
- تعادلات منفیکلسیم
- افزایش خطرپوکی استخوان
کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدی:
کم کاری تیروئید در اثر ترشح ناکافی و کم هورمون تیرویید ایجاد می شود.
علایم :
- خستگی زودرس
- خواب آلودگی
- کمبود انرژی
- افزایش وزن
- ریزش و شکنندگی مو
- یبوست
- باد کردن گلو
بیماری گریوز:
یک بیماری خود ایمنی که در آن غده تیروئید شروع به ترشح بیش از حد هورمون می کند و باعث پرکاری می شود.
سرطان و بدخیمی تیروئید :
با اینکه توده های بدخیم در این غده به شکل غیر شایع هستند و به ندرت دچار بدخیمی می شوند ولیکن وجود این احتمال را نمی توان نادیده گرفت که سرطان در این غده اکثراً قابل درمان بوده و با روشهایی مانند جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و امثال آن درمان صورت می گیرد و علاوه در سالهای اخیر و با پیشرفت علم و تکنولوژی با کمک روش های درمانی کمتر تهاجمی مانند آر اف تیرویید و یا ماکروویو تیرویید به درمان آن می پردازند
ندول تیروئید :
وجود گره و یا ندول در این غده یک مسئله کاملا شایع است و در اکثر سونوگرافی های غده در بزرگسالی مشهود است، در برخی موارد حتی نیازی به درمان توده نیست و فقط باید با بررسی و فالو کردن آن روند رشد و نحوه رفتاری توده را زیر نظر داشت، درمواردی که نیاز به درمان هست خوشبختانه روش های کمتر تهاجمی به خوبی پاسخگو هستند و باید توسط پزشک بررسی شوند، در صورتی که توده نتواند توسط این روشها درمان شود روشهای دیگر از جمله جراحی، تزرق الکل و غیره مورد بررسی قرار می گیرند.
طوفان تیروئیدی :
یک فرم نادر از افزایش ناگهانی سطح هورمون تیروئید که می تواند حتی موجب مرگ بیمار تیروئیدی نیز بشود و در آن سطح هورمون به حد بسیار خطرناکی بالا می رود.
روش های تشخیص تیروئید :
- انجام ازمایش های :
- هورمون محرک تیروئید (TSH)
- تری‌یدوتیرونین (T3)
- .تیروکسین (T4)
- تیروگلوبولین (Tg)
- آنتی‌بادی‌های تیروئید
- پروتئین‌های متصل‌شونده به هورمون تیروئید
ü سونوگرافی
انجام سونوگرافی که با کمک امواج صوتی بر روی پوست و یک روش غیر تهاجمی و ایمن برای تشخیص بافت توده و نیز هدایت در زمان نمونه برداری های اف ان ای (FNA) ، درمان های کمتر تهاجمی مانند آر اف و … استفاده می شود یکی از تستهای تشخیصی مهم در روند بیماری های این غده است.
ü اسکن
با کمک مقدار کمی ید رادیواکتیو خوراکی میزان جذب ید در قسمتهای مختلف غده سنجیده می شود که می تواند نشانه ای برای تشخیص سرطان تیروئید و یا خوش خیمی در آن باشد.
ü نمونه برداری
در صورتی که نیاز به برداشتن و آزمایش قسمتی از ندول باشد پزشک با روش FNA و بدون جراحی (بر خلاف روند گذشته که گاهی لازم بود تا مقدار زیادی از غده برداشته شود) آن را انجام می دهد.
- انجام ازمایش های :
- هورمون محرک تیروئید (TSH)
- تری‌یدوتیرونین (T3)
- .تیروکسین (T4)
- تیروگلوبولین (Tg)
- آنتی‌بادی‌های تیروئید
- پروتئین‌های متصل‌شونده به هورمون تیروئید
نحوه آماده شدن برای آزمایش تیروئید
بهترین زمان آزمایش تیروئید، ساعات اولیه روز است. برای آزمایش تیروئید ناشتا بودن نیاز نیست. اما اگر پزشک آزمایش‌های دیگری هم برای شما درخواست داده باشد، ممکن است لازم باشد چند ساعت ناشتا باشید. در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
قبل از خون‌گیری، لیست داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک یا کارکنان آزمایشگاه قرار دهید. همچنین در صورت باردار بودن، این موضوع را با آن‌ها در میان بگذارید. بعضی از داروها و همچنین بارداری ممکن است روی نتیجه آزمایش شما تاثیر بگذارند.
پزشک از طریق مقایسه TSH با مقادیر T4، می‌تواند با دقت بیشتری مشکل تیروئید را پیدا کند:
- TSH طبیعی+ T4 طبیعی: عملکرد طبیعی تیروئید
- TSH بالا+ T4 طبیعی: ممکن است در معرض خطر کم‌کاری تیروئید باشید
- TSH پایین+ T4 بالا: پرکاری تیروئید
- TSH بالا+ T4 پایین: کم‌کاری تیروئید
- TSH پایین+ T4 پایین: کاهش عملکرد تیروئید از مشکل دیگری مانند اختلال عملکرد غده هیپوفیز ناشی شده است
