کلمه سیفتی باکس یا safety box معنی آن می تواند جعبه ایمنی باشد. این محصولات جهت استفاده در بیمارستان ها ، دندانپزشکی ها ، کلینیک ها، مطب ها، مراکز جراحی، آرایشگاه ها و هتل ها برای مدیریت پسماند تیز و برنده استفاده می شود. از جمله این پسماند ها یا زباله های تیز و برنده می توان سرنگ ها ، کاتتر ها، بیوپسی ها ، شیشه ها ، تیغ های جراحی ، تیغ های اصلاح صورت و هر چیزی که پتانسیل بریدن دارد را نام برد.
سیفتی باکس ها در حجم های نیم لیتری، یک لیتری، دو لیتری، سیفتی باکس سه لیتری، سیفتی باکس پنج لیتری، هفت لیتری ، دوازده لیتری و سیفتی باکس پانزده لیتری و همچنین در رنگ های مختلف درب قرمز ، درب قهوه ای، بنفش و … تولید می شوند و با توجه با نوع جنس ساخته شده این محصولات و مقاومت آنها نسبت به بریدگی و سوراخ شدگی بهترین راه حل برای معضل زباله های تیز و برنده می باشند.
این ظرف معمولا از نوعی پلاستیک مقاوم به اشکال مختلف (مکعب مستطیل و …) و توخالی ساخته می‌شوند. از دو قسمت درب و بدنه تشکیل شده و بر روی سطح بالایی خود، یک سوراخ به عنوان دهانه‌ی سیفتی باکس وجود دارد. از یک یا چند پین هم برای اطمینان از قفل شدن درب پس از پر شدن، استفاده می‌شود.
ضرورت نیاز به سیفتی باکس
دفع پسماندها یکی از مهمترین چالش‌های کنترل عفونت در راستای حفظ سلامت کارکنان مراکز بهداشتی-درمانی است. برای جمع‌آوری و حمل ضایعات تیز و برنده نیاز به وسیله‌ای است که بتوان این اجسام را درون آن قرار داد بی‌آنکه به بیرون بریزند و یا مایعات درون آنها نشت کند. این ظروف باید به گونه‌ای طراحی شده باشند که به هنگام پرکردن و یا حمل آنها هیچ آسیبی به کاربر وارد نشود. همچنین باید قابل اتوکلاو کردن و داری ظاهری شکیل و بهداشتی باشند. بدنه‌ی سیفتی باکس ها نیز باید در برابر انواع ضربه‌ها مقاوم باشد.
بر اساس آنچه که امروزه در کشورهای پیشرفته و بخش عمده‌ای از کشورهای در حال توسعه به عنوان یک اصل شناخته شده است، کلیه‌ی سرنگ‌ها، سرسوزن‌ها، تیغ‌های جراحی و دیگر وسایل تیز و برنده استفاده شده، باید در مخزن‌هایی مقاوم در برابر سوراخ‌شدن قرار گیرند (که در ایران باید بر اساس تبصره ۲ ماده‌ی ۱۴ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی ساخته شوند).
نحوه استفاده از سیفتی باکس
1.هرگونه وسایل یکبار مصرف تیز و برنده که در تشخیص، درمان و مراقبت بیماران استفاده می شود از قبیل سرسوزن، تیغ بیستوری، اره، اسکالپ، لانست، انواع آنژیوکت، شیشه های سرم و فرآورده های خونی و دارویی بایستی در این ظروف جمع آوری و دفع گردد.
2. با توجه به اینکه پسماندهای دفع شده داخل سیفتی باکس عفونی و خطرناک می باشند حداکثر مدت زمان نگهداری این ظروف در داخل بخش ها “3روز” بوده و بایستی در تمامی بخش ها و قسمت های مورد نیاز این ظروف درتعداد و حجم های مناسب تهیه و در اختیار پرسنل تولید کننده پسماند نوک تیز قرار گیرد و در مدت زمان تعیین شده دفع گردد.
3. قبل از استفاده از این ظروف بررسی شود حتما برچسب پسماند خطرناک و برچسب مشخصات تولید کننده پسماند نوک تیز بر روی ظرف نصب شده باشد و نسبت به تکمیل برچسب در محل استفاده از این ظروف اقدام گردد.
4. پس از اینکه 4/3 حجم سیفتی باکس پر شد بایستی درب آن را قفل نموده، چسب زده و داخل کیسه پسماند زرد رنگ قرارداده و به عنوان پسماند عفونی دفع گردد.
5. هرگز محتویات سیفتی باکس را خالی نکرده و به هیچ عنوان مجدد از ظرف استفاده نشود.
6. زمانی که از سیفتی باکس استفاده نمی شود درب آن بسته (قرار دادن بر روی درجه شماره 1) و زمانی که تا حجم 4/3 پرشد جهت دفع ظرف، درب آن بایستی قفل گردد (قرار دادن بر روی درجه شماره 2).
حداقل مشخصات لازم سیفتی باکس
• دارای علامت استاندارد باشد.
• به آسانی سوراخ یا پاره نشوند و در برابر نشت، ضربه‌های معمولی و شکستگی و خوردگی مقاوم باشند.
• بتوان به آسانی درب آن را بست و مهر‌و‌موم نمود.
• درب سیفتی باکس می‌بایست قابلیت قفل به دو صورت دائم و موقت را داشته باشد، تا در هنگام عدم استفاده، با بستن درب به صورت موقت از احتمال ریزش محتویات به بیرون و انتشار بوی بد جلوگیری شود و بعد از پرشدن تا خط نشانه، درب آن را به صورت دائم بست.
• این ظروف یکبار مصرف هستند و باید قابلیت سوزاندن (تولید گاز فوران کم) و بازیافت (سازگاری با محیط زیست) را داشته باشند.
• قابلیت اتوکلاو و بی‌خطر شدن را داشته باشند.
• دهانه سیفتی باکس باید به اندازه‌ای باشد که بتوان پسماند را بدون اعمال فشار دست، در ظروف انداخت و خارج کردن آنها از ظرف ممکن نباشد.
• دیواره‌های ظرف نفوذناپذیر باشد و سیالات نتوانند از آن خارج شوند.
• پس از بستن درب، از عدم خروج مواد از سیفتی باکس اطمینان حاصل شود.
• حمل و نقل ظرف آسان و راحت باشد.
استاندارد رنگ بندی درب
معمولاً برای سازمان‌دهی انواع پسماندهای تیز و برنده، از یک سیستم کدگذاری رنگی در مراکز پزشکی و درمانی استفاده می‌شود. این مسئله به دفع اصولی‌تر پسماندهای تیز کمک بسیاری خواهد کرد. به همین دلیل لازم است هنگام خرید سیفتی باکس، حتما به رنگ‌بندی درب این تجهیزات دقت شود. البته ممکن است این کدهای رنگی در مراکز مختلف و بسته به قوانین محلی، ملی یا بین المللی متفاوت هستند.
به عنوان مثال سیفتی باکس‌های درب قرمز، رایج ترین نوع سیفتی باکس مورد استفاده در مراکز درمانی و بهداشتی هستند. سیفتی باکس های درب قهوه ای برای جمع اوری زباله های غیرعفونی سمی و پسماندهای دارویی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.