ANTIDIURETIC HORMONE
مقادیر طبیعی
Pg/ml 1-5 یا ng/l 1-5 (واحد SI)
کاربرد
سطوح ADH در بیماران مشکوک به داشتن دیابت بی مزه یا سندرم ADH غیبر طبیعی( SIADH ) ازمایش میشود. اغلب این ازمایش برای بیمارانی که از پلی اوری و پلی دیپسی شکایت میکنند و تغییرات زیادی در اسمولاریتی یا سدیم خون و ادرار دارند انجام میشود.
ADH وازوپرسین هم نامیده میشود در هیپوتالاموس تولید و در غده ی هیپوفیز خلفی ذخیره میگردد و مقدار اب بازجذب شده توسط کلیه را کنترل میکند. افزایش اسمولاریته سرم یا کاهش حجم خون داخل وریدی , ازادسازی ADH را تحریک مینماید. استرس فیزیکی , جراحی و حتی اضطراب شدید هم ممکن است ازادسازی ADHرا تحریک کند. با ازاد سازی ADH اب بیشتری از فیلتره ی گلومرولی توسط توبول کلیوی پیچیده دور و مجاری جمع کننده بازجذب میشود. این حالت اب موجود در جریان خون را افزایش میدهد و موجب ایجاد ادرار بسیار غلیظ میگردد.
در سطوح پایین ADH , اب دفع میشود در نتیجه خون غلیظ و ادرار رقیق تر میگردد . وقتی که ترشح ADH کافی نباشد یا کلیه به ترشح ADH پاسخ ندهد دیابت بی مزه DI رخ میدهد . ترشح ناکافی ADH معمولا با اختلالات عصبی مرکزی (DI نوروژنیک) مانند تروما , تومور یا التهاب مغز (هیپوتالاموس) همراه است. برداشتن غده ی هیپوفیز در عمل جراحی هم منتج به شکل نورولوژیک DI خواهد شد چنین بیمارانی حجم زیادی اب را در ادرار رقیقشان دفع میکنند , خونشان غلیظ میشود و تشنگی شدیدی دارند ممکن است بیماری های اولیه کلیه , حساسیت سیستم جمع کننده کلیه را به ترشح ADH کمتر کنند( DI نفروژنیک) . دوباره در این فاصله ادرار رقیق ممکن است با دفع حجم زیادی اب تولید شود . برای افتراق کمبود ADH ( diنوروژنیک) از مقاومت کلیه به ADH , DIنفروژنیک , ازمایش تحریک ADH با محرومیت از اب انجام میگردد. طی این ازمایش مصرف اب محدود میشود. اسمولالیته ادرار انازه گیری میگردد. و ازوپرسین تجویز میگردد. در DI نورولوژیک بعد از محدودیت مصرف اب افزایشی در اسمولالیته ادرار دیده نمیشود ولی بعد از تجویز وازوپرسین این افزایش مشاهده میشود. در DI نفروژنیک بعد از محدودیت مصرف اب یا تجویز وازوپرسین هیچ افزایشی در اسمولالیته ادرار دیده نمیشود. تشخیص را میتوان با سطح ADH سرم تایید کرد. سطوح ADH در DI نوروژنیک پایین است. سطوحADH در di نفروژنیک بالا میباشد. سطوح بالای ADH سرم با SIADH هم همراه هستد. در پاسخ به این ترشح ADH غیر طبیعی اب زیادی توسط کلیه ها بازجذب میشود. بنابراین خون بیار بسیا رقیق و ادرار غلیظ میگردد. سطوح خونی یون های مهم کاهش میابد و موجب تغییرات شدید عصبی, قلبی و متابولیک میشود. SIADH میتواند با بیماری های ریوی ( مانند توبرکولوز , پنومونی باکتریایی) , استرس شدید ( مانند جراحی و تروما) , تومور CNS , عفونت یا ترومانیز همراه باشد. ترشح نابجای ADH از نئوپلاسم (سندرم پازنئوپلاستیک) میتواند موجب SIADH شود. شایع ترین تومور های همراه با SIADH عبارتند از : کرسینوماهای ریه و تیموس , لنفوم, لوسمی و کارسینوماهای لوزالمعده , دستگاه اداری و روده. بیماران مبتلا به میکدم یا بیماری ادیسون هم میتوانند دچار SIADH شوند. بعضی دارو ها موجب SIADH میگردند (عوامل مداخله گر)
عوامل مداخله گر
- بیمارانی که دچار دهیدراسیون, هایپوولمی یا استرس میباشند ممکن است دارای سطوح بالا ADH باشند.
- بیماران مبتلا به پر ابی , اسمولالیته پایین سرم و هایپروولمی ممکن است سطوح پایین ADH داشته باشد .
- استفاده از سرنگ یا لوله ی شیشه ای موجب تخریب ADH میشود.
- استامینوفن, باربیتورات ها , عوامل کولینرژیک , استروژن , نیکوتین و قرص های کاهش دهنده ی قند خون (به خصوص سولفونیل اوره ها) , بعضی دیورتیک ها (مانند تیازید ها) , سیکلوفسفامید, مواد مخدر و TCAها یا انتی دپرسان های مهار کننده بازجذب انتخابی سروتونین(SSRA) داروهایی هستند که سطوح ADH را افزایش میدهند.
- الکل, عوامل بتا ادرنرژیک, انتا گونیست هایمورفین و فنیتوئین (دیلانتین) داروهایی هستند که سطوح ADH را کاهش میدهند.
روش کار و مراقبت از بیمار
قبل از نمونه گیری
- روش کار را برای بیمار توضیح دهید.
- مطمئن شوید که بدن بیمار به اندازه ی کافی اب دارد به بیمار بگویید که 12 ساعت ناشتا باشد.
- بیمار را از نظر استرس فیزیکی و روحی شدید بررسی کنید.
هنگام نمونه گیری
- نمونه خون وریدی را در یک لوله پلاستیکی سرد دارای ضد انعقاد جمع اوری کنید. بیمار باید نشسته یا خوابیده باشد.
بعد از نمونه گیری
- محل خونگیری را فشار دهید یا از پانسمان فشاری استفاده کنید.
- محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی کنید .
- در ازمایشگاه نمونه را در دمای پایین سانترفیوژ میکنند. ممکن است سرم منجمد و روی یخ خشک برای ازمایش به ازمایشگاه رفرانس فرستاده شود.
نتایج ازمایش و اهمیت بالینی
🔼سطوح بالا
SIADH
تومور یا عفونت CNS
پنومونی یا توبرکوتوز ریوی
ترشح اکتوپیک ADH ( معمولا از سرطان ریه)
اندوکرینوپاتی هایی مانند میکزدم یا بیماری ادیسون :
بیماری های فوق با سطوح بالا ADH غیرطبیعی همراه هستند . بیماران در اثر رقت خون دچار هایپوناترمی , هایپواسمولالیتی و ادرار غلیظ میشوند.
Diنفروژنیک به واسطه ی بیماری های اولیه کلیه : به دلیل بیماری اولیه کلیه , کلیه ها نمیتوانند به ADH پاسخ بدهند. خون بیمار غلیظ و هایپراسمولار میشوند. در نتیجه ADH تا اخرین حد تحریک میگردد ولی کلیه ها نمیتوانند پاسخ بدهند.
1-3 روز بعد از عمل جراحی
استرس فیزکی شدید (مانند تروما , درد, تنفس مکانیکی طولانی)
استرس محرک قوی ( از طریق سیستم عصبی خودکار) ADH است.
هایپوولمی
دهیدراسیون: حجم خون پایین محرک مستقیم و قوی ADH است.
پورفیری حاد
🔽سطوح پایین
Di نوروژنیک (یا مرکزی) به واسطه تروما , تومور یا عفونت CNS
برداشتن غده ی هیپوفیز در عمل جراحی:
در روند بیماری های فوق سلول های ترشح کننده ی ADH هیپوتالاموس یا هیپوفیز تخریب میشوند.
هایپروولمی: افزایش حجم مهار کننده ی ترشح ADHاست.
کاهش اسمولالیته سرم به واسطه ی پر ابی , سندرم نفروتیک , پلی دیپسی روانی, تزریق IV بیش از حد مایع بدون نمک : کاهس اسمولالیته سرم مهارکننده ی ترشح ADH است.
آزمایش های مرتبط
محرومیت از آب : این ازمایش برای افتراق علل پلی اوری (DI نوروژنیک , DI نفروژنیک , پلی دیپسی روانی) کمک کننده است.
اسمولالیته خون : در این ازمایش مواد محلول در سرم اندازه گیری میشوند.
اسمولالیته ادرار: در این ازمایش مود محلدل در ادرار اندازه گیری میشوند.
سدیم خون : در این ازمایش سطح سدیم خون مستقیما در خون اندازه گیری میشود.
سدیم ادرار: در این ازمایش سطح سدیم مستقیما در ادرار اندازه گیری میشود.
سرکوب هورمون انتی دیورتیک: این ازمایش برای افتراق بین SIADH از بقیه علل هایپوناترمی یا حالات ادم زا استفاده میشود.
