آزمایش آمونیاک
مقادیر طبیعی
بالغين 10-80 mcg/dl یا micromole/ L ۶-۴۷
کودکان: mcg/dl 40-80
نوزادان mcg/dl ۹۰-۱۵۰
کاربرد
آمونیاک برای تأیید تشخیص بیماریهای شدید کبد هپاتیت بدخیم یا مسیروز و بهبودی این بیماری ها استفاده می.شود همچنین سطوح آمونیاک در تشخیص و پیگیری انسفالوپاتی هپاتیک هم استفاده میگردد.
توضیح آزمایش
آمونیاک محصول فرعی کاتابولیسم پروتئین است. بیشتر آن از عملکرد باکتری ها بر روی پروتئینهای حاضر در روده ساخته میشود توسط ورید باب به کبد میرود که در آنجا به طور طبیعی به اوره تبدیل و سپس توسط کلیه ها دفع میگردد. در اثر وجود نقص عملکرد شدید هپاتوسلولار آمونیاک نمی تواند کاتابولیزه شود. به علاوه وقتی که جریان خون باب به کبد تغییر کند مانند افزایش فشار ورید باب ,آمونیاک نمی تواند به کبد برسد تا کاتابولیزه شود سطوح آمونیاک خون افزایش می یابد. نقایص مادرزادی آنزیمی در چرخه ی اوره نیز میتوانند موجب افزایش در سطوح آمونیاک شوند. در نهایت، اختلال در عملکرد کلیه دفع آمونیاک را کاهش میدهد و سطوح خونی افزایش مییابد سطوح بالای آمونیاک منتج به انسفالوپاتی و کوما می شود. سطوح آمونیاک شریانی قابل اعتمادتر از سطوح وریدی هستند ولی نمونه گیری آنها سخت تر است و به صورت روتین انجام نمی شود .
عوامل مداخله گر
- به دلیل این که RBC ها سه برابر پلاسما آمونیاک دارند همولیز سطوح آمونیاک را افزایش میدهد.
- اعمال کارهای عضلا نی میتوانند سطوح آمونیاک را افزایش دهند.
- ا ساعت پس از کشیدن سیگار افزایش شاخصی در سطوح آمونیاک ایجاد میشود.
- اگر تورنیکه به مدت طولانی محکم بسته شده باشد ممکن است سطوح آمونیاک به طور کاذب افزایش یابند.
- استازولامید، الکل، کلرید آمونیوم ,باربیتورات ها ,مواد مخدر، تغذیه از راه غیر خوراکی و دیورتیکها )لوپ , تیازیدی) داردهایی میباشند که ممکن است موجب سطوح بالای امونیاک گردند.
- انتی بیوتیکهای وسیع الطیف (مانند نئومایسین)، لاکتولوز، لوودوپا، لاکتوباسیلوس و نمک های پتاسیم داروهایی میباشند که ممکن است موجب سطوح پایین امونیاک گردند.
روش کار و مراقبت از بیمار
-
قبل از نمونه گیری:
روش کار را برای بیمار توضیح دهید.
توجه کنید که معمولا نیاز به ناشتایی نیست.
-
هنگام نمونه گیری:
نمونه خون وریدی را در یک لوله ی در سبز بگیرید توجه کنید در بعضی از آزمایشگاهها نمونه باید در یک
ظرف حاوی یخ به آزمایشگاه منتقل شود.
از همولیز جلوگیری کنید و نمونه را فوراً به آزمایشگاه بفرستید.
-
بعد از نمونه گیری:
محل خونگیری را فشار دهید یا از پانسمان فشاری استفاده کنید.
محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی کنید. بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات کبدی زمان انعقاد
طولانی دارند.
نتایج آزمایش و اهمیت بالینی
سطوح بالا
بیماری هپاتوسلولار اولیه
سندرم رای
مصرف بیش از حد و مسمومیت با آسپاراژین:
سلول های عملکردی کبدی کافی برای متابولیزه کردن آمونیاک وجود ندارد.
افزایش فشار وریدباب
نارسایی شدید قلب همراه با هیاتومگالی احتقانی:
جریان خون وریدباب از روده به کبد تغییر میکند آمونیاک نمیتواند به کبد برود تا برای دفع متابولیزه شود. به علاوه آمونیاک روده ای به سرعت کبد را دور می زند توسط واریس های مری – معده و به جریان خون سیستمیک می رود.
بیماری همولیتیک نوزاد (اریتروبلاستوز جنینی): RBCها مقدار بالایی آمونیاک دارند. در این این بیماری کبد نوزاد به اندازه ی کافی بالغ نیست تا تمام آمونیاک ایجاد شده در اثر همولیز را متابولیزه کند.
خونریزیGI همراه با بیماری خوش خیم کید
انسدادGI همراه با بیماری خوش خیم کبد
به دلیل این که باکتری ها پروتئین بیشتری (خون) برای کاتابولیزه کردن دارند تولید آمونیاک افزایش میباید کبد آسیب دیده ممکن است نتواند بار افزایش یافته ی امونیاک را تحمل کند .
انسفالوپاتی هپاتیک و کوماهپاتیک : این حالات نورولوژیک نتیجه ی عملکرد آمونیاک به عنوان نوروترانسمیتر کاذب هستند مغز نمی تواند عملکرد درستی داشته باشد.
اختلال متابولیکی ژنتیکی چرخه ی اوره :آمونیاک توسط چرخه ی اوره کاتابولیزه می شود. اشکال در این چرخه از دفع آمونیاک جلوگیری خواهد کرد و سطوح آن افزایش می یابند.
سطوح پایین
فشار خون بالای اساسی یا بدخیم
هایپراور نیتینمی
آزمایشهای مرتبط
AST ALT و ALP این آزمایشها برای ارزیابی عملکرد کبد استفاده میشوند.
