تست تشخیصی آلدوسترون

آلدوسترون

ALDOSTERONE60

مقادیر طبیعی

خون

در وضعیت خوابیده :10-3 ng/dlیا 0.3-0.08nmol/L
در وضعیت نشسته (حداقل 2 ساعت نشسته باشد )
زنان :30-5ng/dlیا 0.8-0.14nmol/L
مردان :22-6ng/dlیا 0.61-0.17nmol /L
کودکان / نوجوانان
نوزادان: 60-5ng/dl
1هفته -1ساله :160-1
1-3ساله : 60-5ng/dl
3-5ساله : 80-5ng/dl
5-7ساله : 50-5ng/dl
7-11ساله : 70-5ng/dl
11-15ساله : 500-5ng/dl

ادرار

24 ساعت 26-2 یا 24 ساعت 72-6nmol/L

کاربرد

این آزمایش برای تشخییص هایپرآلدوسترونیسم استفاده میشود . برای افتراق آلدوسترونیسم اولیه (بیماری غده فوق کلیه )از آلدوسترونیسم ثانویه (بیماری خارج از غده فوق کلیه )همزمان باید اندازه گیری پلاسما هم انجام گردد .

توضیح آزمایش

آلدوسترون هورمونی است که توسط قشر غده فوق کلیه تولید می شود و یک مینرالوکورتیکوئید قوی است. تولید آلدوسترون ابتدا توسط سیستم رنین – آنژیوتانسین تنظیم می شود. این سیستم به شرح زیر عمل می کند کاهش موثر جریان خون کلیوی عناصر گلومرولی کلیوی حساس به فشار را تحریک میکند تا رئین آزاد شود. سپس رئین کبد را تحریک میکند تا آنژیوتانسین I را ترشح نماید که آنژیوتانسین 1 در ریه
و کلیه به آنژیوتانسین II تبدیل میشود آنژیوتانسین II محرک قوی آلدوسترون است .
ثانیا، ACTH سطوح پایین سدیم سرم و سطوح بالای پتاسیم سرم ترشح آلدوسترون را تحریک می کنند. آلدوسترون توبولهای کلیوی را تحریک مینماید تا سدیم را جذب( و سپس آب را) و پتاسیم را به داخل ادرار دفع کنند. در این مسیر آلدوسترون سطوح سدیم و پتاسیم سرم را تنظیم می نماید. به دلیل این مسیر انتقال آب و سدیم یکی است آلدوسترون کمی هم جذب آب( و حجم پلاسما)را تنظیم میکند. سطوح بالای آلدوسترون در آلدوسترونیسم اولیه دیده میشود که یک تومور(معمولاً آدنوما)قشر

غده ی فوق کلیه( سندرم کن) با هایپرپلازی ندولار دو طرفی غده فوق کلیه موجب افزایش تولید آلدوسترون می شوند. الگوی معمول آلدوسترونيسم اوليه سطح بالای آلدوسترون و سطح پایین رنین است. به دلیل این که سطح بالای آلدوسترون سیستم رتین – آنژیوتانسین را خاموش میکند سطح رنین پایین می باشد. به دلیل اینکه سطح بالای آلدوسترون سیستم رنین –آنژیوتانسسین را خاموش می کند سطح رنین پایین می باشد.
مشخصه ی بیماران مبتلا به آلدوسترونیسم اولیه فشار خون بالا، ضعف، پلی اوری و هایپوکالمی
استا.
همچنین سطوح بالای آلدوسترون میتواند در آلدوسترونیسم ثانویه رخ دهد که علل خارج از غده ی
فوق کلیه دارد این علل شامل موارد زیر میباشد :
-تنگی یا انسداد عروق کلیوی
-هایپوتا ترمی به علت مصرف بی رویه ی دیورتیکها یا ملینها یا مصرف پایین نمک
-هایپرولمی
-حاملگی یا مصرف استروژنها
-فشار خون بالای بدخیم
-مصرف پتاسیم
-حالت های پرفوزیون ضعیف (مانند نارسایی احتقانی قلب)
-حجم داخل عروفی پایین (مانند سپروژه سندرم نفروتیک)
در آلدوسترونیسم ثانویه سطوح آلدوسترون و رنین بالا است.
اندازه گیری آلدوسترون را میتوان روی نمونه ی ادرار ۲۴ ساعته با پلاسمای خون انجام داد. مزیت در الدوسترونیسم ثانویه سطوح آلدوسترون و رنین بالا است. نمونه ی ادرار ۲۴ ساعته این میباشد که تغییرات ناگهانی آلدوسترون حذف شده اند. از نظر حجم نمونه پلاسما مناسب تر می باشد ولی تحت تأثیر تغییرات ناگهانی آلدوسترون قرار دارد. عواملی که موجب تغییرات ناگهانی سطوح آلدوسترون میشوند شامل موارد زیر هستند.
تغییرات روزانه :بالاترین سطح آلدوسترون در صبح زود رخ میدهد در اواخر بعد از ظهر این مقدارنصف میشود.
وضعیت بدن: در حالت نشسته سطوح الدوسترون بلاسما بسیار بالا است.
رژیم غذایی :سطوح آلدوسترون ادرار و پلاسما در رژیم غذایی کم سدیم افزایش و در رژیم غذایی بر سدیم کاهش می یابند رژیم های غذایی با پتاسیم بالا یا پایین اثر معکوس دارند
به دلیل کاهش اثر این عوامل مداخله گر جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته بیشتر قابل اعتماد است. آلدوسترونیسم اولیه را میتوان با اثبات افزایش کم (یا هیچ افزایشی) در سطوح رنین بعد از تحریک ترشح آلدوسترون (با استفاده از محدودیت مصرف نمک به عنوان عامل محرک) تشخیص داد. علتش این است که آلدوسترون به آسانی توسط عده ی فوق کلیه ی بیمار در حد ماکزیمم خود ترشح میشود. همچنین در بیماران مبتلا به آلدوسترونیسم اولیه بعد از تزریق سالین (5/1 تا ۲ لیتر ترمال سالین بین ۸-۱۰AM تزریق میشود) ترشح الدوسترون سرکوب نمیگردد. آلدوسترون را میتوان در خون گرفته شده از ورید غده فوق کلیه اندازه گیری کرد. در این حالت سطوح بالای این هورمون در خون گرفته شده از وریدهای غدد فوق کلیه ی راست و چپ به تشخیص هایپرپلازی دو طرفی غدد فوق کلیه کمک میکند. سطوح بالای یک طرفه آلدوسترون (یعنی در یکی از وریدهای عدد فوق کلیوی )در مبتلایان به تومورهای غده ی فوق کلیه ی تولید کننده ی آلدوسترون یا تنگی شریان کلیوی دیده میشود .معمولاً رنين و آلدوسترون نشان دهنده ی تنگی شریان کلیوی است تومورهای غده فوق کلیه ی تولید کننده ی آلدوسترون با افزایش یک طرفی سطوح الدوسترون و کاهش سطوح رنین ورید عده ی فوق کلیه شناسایی میشوند.

عوامل مداخله گر

. ورزش شدید و استرس میتواند باعث تحریک ترشحات قشر غده فوق کلیه شود و سطوح آلدوسترون را افزایش دهد.
. به دلیل این که شیرین بیان اثر شبه آلدوسترون ،دارد خوردن مقدار زیاد آن موجب کاهش سطوح آلدوسترون می شود.
. مقادیر این هورمون تحت تأثیر وضعیت بدن ،رژیم حاملگی و تغییرات روزانه است.
. وضعیت بدن بیمار میتواند تأثیر مهمی بر سطوح آلدوسترون داشته باشد.
. در صورت انجام آزمایش با RIA داروهای ادیواکتیو که اخیراً مصرف شده باشند بر نتایج آزمایش تأثیر خواهند گذاشت.
. دیازوکساید (هایپراستات)، هیدرالازین (آپرزولین) نیتروپروساید (نیپراید)، ملین ها، پتاسیم و اسپیرونولاکتون داروهایی میباشند که ممکن است موجب افزایش سطوح این هورمون نشوند.
. فلودروکورتیزون (فلورینت) پروپرانولول (ایندرا) و مهارکننده های ACE (مانند کاپتوپریل)شیرین بیان داروهایی می باشند که ممکن است موجب کاهش سطوح این هورمون شوند.

نکات مهم

– سطوح الدوسترون تغییرات روزانه دارشد. بالاترین سطح آن در صبح زود و سطوح پایین آن در اواخر بعد از ظهر رخ میدهد
– وضعیت بدن بر سطوح آلدوسترون تاثیر میگذارد. در حالت مصر با سطوح این مورمون شديد بالا هستند معمولاً بیماران باید تا ۲ ساعت قبل از خونگیری نشسته باشند.
– سطوح الدوسترون ادرار و پلاسما با رژیم کم سدیم افزایش و با رژیم پرسیدیم کاهش می یابد بیماران باید نهایتا تا ۲ هفته قبل از خونگیری با جمع آوری ادرار، رژیم غدایی با سدیم طبیعی (تقریباً ۳g day) را اتخاذ کنند.

روش کار و مراقبت از بیمار

قبل از نمونه گیری

– روش خونگیری را برای بیمار توضیح دهید. معمولاً از بیمار خواسته می شود که حداقل ۳ ساعت قبل از خوبگیری به حالت سبز یا نهایتا نشته باشد. قبل از خارج شدن بیمار از تخت خواب هم دوباره از او خونگیری میشود به بیماران غیر بستری اطلاع دهید که هنگام رسیدن به ازمایشگاه حداقل ۲ ساعت به حالت سر پا باشند.
– به بیمار بگویید که نیازی به ناشتایی نیست.
– روش جمع آوری نمونه ادرار ۲۴ ساعته را توضیح دهید
– با توجه به رژیم غذایی و داروها دستورالعملهای کتبی و شفاهی را به بیمار بدهید.
– به بیمار بگویید که یک رژیم غذایی با سدیم طبیعی (تقریباً ۳er day) را برای حداقل ۲ هفته قبل از خونگیری با جمع آوری ادرار اتخاذ کند
– به بیمار بگویید تا از پزشک خود درباره ی مصرف داروهای تاثیر گذار بر تعادل سدیم، پتاسیم و حجم مایع بدی (مانند دیورتیکها، داروهای ضد فشارخون ،استروئیدها ،ضدبارداری های خوراکی )سوال نماید. اگر این داروها حداقل ۲ هفته قبل از ازمایش خون و ادرار قطع شوند. نتایج آزمایشی دقیق ترخواهد بود .
– به بیمار اطلاع دهید که در صورت تایید پزشک مهارکننده های رنین (مانند پروپرانولول) ۱ هفته قبل ازآزمایش نباید مصرف شوند.
– به دلیل اثر شبه آلدوسترونی، به بیمار بگویید که حداقل ۲ هفته قبل از خونگیری از مصرف شیرین بیان پرهیز کند.

هنگام نمونه گيري

خونگیری
. نمونه خون وریدی را در یک لوله ی در طلایی (جدا کننده سرم) بگیرید. در بیماران بستری ابتدا نمونه ای در حالت خوابیده گرفته می شود. نمونه دومی (نمونه حالت ایستاده) ۴ ساعت بعد از بلند شدن وحرکت بیمار گرفته می شود.
. نمونه را صبح هنگام بگیرید.
. خوابیده با ایستاده بودن بیمار هنگام خونگیری را روی برگه ی آزمایش قید کنید.
. نمونه خون را به آهستگی حمل کنید .حمل نمونه ها با بی احتیاطی ممکن است موجب همولیز و تغییرنتایج ازمایش شود.
. نمونه را روی یخ به آزمایشگاه منتقل کنید.
. منبع نمونه را قید کنید (خون محیطی یا ورید غده ی فوق کلیه)

جمع آوری ادرار
. به بیمار بگوئید که جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته را بعد از دور ریختن اولین ادرار صبحگاهی شروع کنید (آن لحظه )زمان شروع جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته می باشد.
. تمام ادرار دفع شده در ۲۴ ساعت بعد در ظرف حاوی نگهدارنده ی اسید بوریک جمع آوری شود.
. به بیمار بگویید که ابتدا ادرار و سپس مدفوع کند تا ادرار با مدفوع آلوده نشود.
. به بیمار یادآوری کنید که کاغذ توالت را به داخل ظرف جمع آوری نیاندازد.
. نمونه ادرار را روی یخ پا به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کنید.
. حتى الامکان آخرین نمونه نزدیک به پایان ۲۴ ساعت گرفته شود.

بعد از نمونه گیری

خونگیری
. محل خونگیری را فشار دهید یا از پانسمان فشاری استفاده کنید.
. محل خونگیزی را از نظر خونریزی بررسی کنید.

جمع آوری ادرار

نمونه ادرار را فورا به آزمایشگاه منتقل کنید.

نتایج آزمایش و اهمیت بالینی

سطوح بالا

آلدوسترونیسم اولیه
آدنوم عده ی فوق کلیه تولید کننده ی آلدوسترون (بیماری کن)
هایپرپلاری بدولار قشر عده ی فوق کلیه
سندرم بارتر ( دفع کلیوی پتاسیم همراه با جذب توبولی ضعیف سدیم)
آلدوسترون در مقادیر بسیار بالایی توسط غده فوق کلیه بیمار تولید می شود. این افزایش در سطح سرمی و ادرار آن منعکس می شود.

آلدوسترونيسم ثانويه هایپوناترمی
هایپوناترمی
هایپرکالمی
مصرف خوراکی دیورتیکها که منتج به هایپوولمی و هایپوناتر می شود.
مصرف بی رویه ملین هاد
این موارد مستقیماً باعث تحریک آلدوسترون می شوند.
استرس
فشار خون بالای بدخیم
شرایط پرفیوژن ضعیف (مانند بارسایی احتقانی قلب)
کاهش حجم داخل عروقی مانند سیروز، سندرم نفروتیک)
تنگی شریان کلیوی
حاملگی و مصرف قرص های ضدبارداری هایپوولمی یا هموراژ
سیستم رنین – آنژیوتانسین در این شرایط تحریک می شود. سطوح رئين بالاست و ترشح الدوسترون تحریک میشود.
بیماری کوشینگ :سطوح بالای غیر طبیعی ترشح شده توسط آدنوم هیپوفیز مستقیماً باعث تحریک ترشح آلدوسترون می شود.

سطوح پایین

کمبود آلدوسترون
کمبود رنین :این حالت بسیار نادر است و منتج به کمبود آلدوسترون می شود.
درمان با استروئیدها ACTH سرکوب و در نتیجه آن آلدوسترون نیز سرکوب می شود.
بیماری آدیسون :عملکرد قشر غده فوق کلیه مختل است و بنابراین آلدوسترون نمی تواند ترشح شود.
بیمارانی که رژیم غذایی پرسدیم دارند
هایپرناترمی بیماری آدیسون
موارد فوق به عنوان مهارکننده ی قوی ترشح آلدوسترون عمل می کنند.
توکسمی حاملگی
درمان با داروهای ضد فشار خون بالا بعضی از این داروها ترشح آلدوسترون را مهار می کنند.

آزمایشهای مرتبط

سدیم و پتاسیم خون و ادرار این الکترولیتها مستقیما اندازه گیری میشوند.
ACTH آزمایشی برای بررسی عملکرد غده هیپوفیز پیشین است.
سنجش رتین این آزمایش برای تشخیص افتراقی آلدوسترونیسم اولیه را به کمک کننده است.