بیماری پارکینسون : علل , علائم , پیشگیری و روش درمان

بیماری پارکینسون چیست؟

 

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیشرونده است که اولین نشانه‌ آن بروز مشکل در حرکت کردن به شمار می‌رود. این یسماری معمولا در افراد مسن رخ می‌دهد و بروز آن اغلب با لرزش بدن و عدم توانایی در درست حرکت کردن همراه خواهد بود.

برای اینکه بهتر درک کنید بیماری پارکینسون چیست، ابتدا باید با ماده‌ای به نام دوپامین آشنا شوید. دوپامین یک پیام رسان است که در بخشی از مغز به نام توده سیاه ( به انگلیسی Substantia Nigra) ساخته می‌شود. حرکات عضلانی بدن ما به وسیله دوپامین هماهنگ می‌شوند.

در صورت ابتلا ، توده سیاه رفته رفته شروع به مردن می‌کند و ترشح دوپامین کاهش پیدا می‌کند. در صورتی که میزان دوپامین ترشح شده بین 60 تا 80 درصد کاهش یابد، علائم بیماری پارکینسون نمایان خواهند شد.

 

 

 

 

علائم بیماری پارکینسون چیست؟

 

علائم و نشانه‌های بیماری پارکینسون می‌تواند از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد. علائم اولیه این بیماری ممکن است به شکل خفیف بروز کرده و اصلا قابل تشخیص نباشند.

علائم بیماری پارکینسون معمولا از یک طرف بدن شما شروع می شوند. در اغلب موارد، با وجود اینکه علائم به همه بدن گسترش خواهند یافت، اما طرفی که علائم از آن شروع شده است همیشه شرایط بدتری نسبت به طرف مقابل خواهد داشت.

 

متداول‌ترین علائم و نشانه‌های پارکینسون موارد زیر را شامل می‌شوند:

 

 

لرزش

 

لرزش اعضای بدن ابتدایی‌ترین نشانه پارکینسون است که معمولا از دست‌ها و انگشت‌ها آغاز می‌شود. انگشت شصت و اشاره فرد مبتلا به به پارکینسون ممکن است که مرتب به یک دیگر برخورد کنند و دست‌های وی در حالت استراحت دچار لرزش شوند.

 

 

کندی حرکت

 

در صورت ابتلا به پارکینسون، ممکن است که حرکات ساده را با کندی انجام دهید. به عنوان مثال ممکن است که هنگام راه رفتن قدم‌ها را کند‌تر و کوتاه‌تر بردارید، بلند شدن از صندلی برای شما بسیار دشوار باشد و یا به سختی از حالت خوابیده به نشسته (و بالعکس) تغییر حالت دهید.

 

 

سفتی عضلات

 

در بیماری پارکینسون، ممکن است که سفتی در هر عضله‌ای از بدن رخ دهد. سفتی عضلات با درد همراه خواهد بود و می‌تواند طیف وسیعی از حرکات را محدود کند.

 

 

اختلال در طرز ایستادن و تعادل

 

عدم توانایی در ایستادن درست و حفظ تعادل ممکن است که ناشی از بیماری پارکینسون باشد.

 

از دست رفتن حرکات ناخودآگاه

 

بیماران مبتلا به پارکینسون ممکن است که برای انجام حرکات ناخودآگاه مثل چشمک زدن، لبخند زدن یا عقب و جلو رفتن دست‌ها هنگام راه رفتن دچار مشکل شوند.

اختلال در سخن گفتن

 

در بیماری پارکینسون ممکن است کلمات به راحتی برای به ذهن شما نیایند و یا به سختی صحبت کنید. همچنین این امکان نیز وجود دارد که همیشه یک نواخت سخن بگویید و نتوانید کلمات و عبارات را با لحن متفاوت بیان کنید.

 

 

سختی در نوشتن

 

ممکن است که فرد مبتلا به پارکینسون در نوشتن دچار مشکل شود و کلمات را ریز تر از اندازه معمول بنویسد.

 

 

علائم بیماری پارکینسون

 

 

 

دلیل به وجود آمدن بیماری پارکینسون چیست

 

علت دقیق بیماری پارکینسون ناشناخته است. این بیماری ممکن است هم ریشه ژنتیکی و هم ریشه محیطی داشته باشد. علاوه بر این، به عقیده برخی دانشمندان، ممکن است که پارکینسون در اثر ویروس نیز به وجود بیاید.

در مغز افراد مبتلا به پارکینسون، همچنین پروتئین‌های غیر طبیعی به نام «اجسام لویی» نیز در  یافت شده است. البته، هنوز دانشمندان نمی‌دانند که این پروتئین‌های غیر طبیعی چه نقشی در پارکینسون دارند اما ممکن است که با گسترش پارکینسون مرتبط باشند.

 

 

در حالی که علت شناخته شده‌ای برای پارکینسون وجود ندارد، اما تحقیقات مطالعات عواملی را شناسایی کرده‌اند که ممکن است با این بیماری ارتباط داشته‌ باشند.

 

 

جنسیت: مردان یک و نیم برابر بیشتر از زنان در خطر ابتلا به پارکینسون وجود دارند.

 

نژاد: با توجه به منبع تحقیقاتی، پارکینسون در سفید پوستان در مقایسه با افراد سیاه پوست یا آسیایی بیشتر شایع است. دلیل این تفاوت همچنین ممکن است که به موقعیت جغرافیایی افراد برگردد.

سن: پارکینسون معمولا بین 50 تا 60 سال در بیشتر بیماران ظاهر خواهد شد و پارکینسون در جوانان چندان شایع نیست. در واقع، تنها چهار درصد موارد پارکینسون در افراد زیر 40 سال رخ می‌دهد.چ

 

سابقه خانوادگی: افرادی که اعضای خانواده نزدیک آن‌ها بیماری پارکینسون دارند، بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

سموم: قرار گرفتن در معرض سموم خاص ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد.

آسیب سر: احتمال مبتلا شدن به پارکینسون در افرادی که آسیب‌های سر را تجربه می‌کنند نسبت به سایر افراد بیشتر است.

در حال حاضر، محققان کماکان برای پیدا کردن علت دقیق پارکینسون تلاش می‌کنند و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.

 

 

پیشگیری از بیماری پارکینسون

 

از آنجا که علت پارکینسون ناشناخته است، راه موثر و اثبات شده برای جلوگیری از این بیماری هنوز کشف نشده است.

با این وجود، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش هوازی منظم ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.

برخی از تحقیقات دیگر نشان داده‌اند افرادی که کافئین مصرف می کنند نسبت به کسانی که این ماده در رژیم غذایی آن‌ها وجود ندارد، کم‌تر در معرض ابتلا به بیماری پارکینسون قرار دارند.

نوشیدن چای سبز نیز ممکن است به کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون کمک کند. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این تاثیر چای سبز به وجود کافئین در آن برمی‌گرد یا علت دیگری دارد.

با وجود اینکه ممکن است کافئین در پیشگیری از بیماری پارکینسون مفید باشد، در حال حاضر شواهد کافی برای توصیه نوشیدن نوشیدنی های حاوی کافئین برای مصون ماندن در برابر پارکینسون وجود ندارد.

 

روش درمان و داروی پارکینسون

 

همانطور که عنوان شد، درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد اما بهبود و کنترل علائم آن ممکن است. برای کنترل علائم پارکینسون معمولا تغییر سبک زندگی، استفاده از داروی پارکینسون و تراپی را توصیه می‌شود.

استراحت مناسب، ورزش و رژیم غذایی سالم و متعادل از مهم‌ترین تغییراتی هستند که باید در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. گفتار درمانی، کار درمانی و فیزیوتراپی نیز از جمله تراپی‌هایی هستند که می‌توانند علائم فرد مبتلا به پارکینسون را بهبود ببخشند.

تقریبا در تمام موارد نیز داروی پارکینسون برای کمک به مدیریت علائم مختلف جسمی و روانی مرتبط با بیماری لازم است.

داروهایی که از آن‌ها برای درمان پارکینسون استفاده می‌شود

 

همه داروهای زیر به عنوان داروی پارکینسون شناخته می‌شوند اما ممکن است در موارد مختلف پزشک معالج تصمیم بگیرد که از ترکیب متفاوتی از آن‌ها استفاده کند.

 

 

لوودوپا

 

لوودوپا (Levodopa) پر استفاده‌ترین داروی پارکینسون است. این دارو کمک می‌کند تا ذخایر دوپامین دوباره پر شوند. حدود 75 درصد موارد پارکینسون به لوودوپا پاسخ مثبت می‌دهند، اما این دارو نمی‌تواند همه علائم بهبود ببخشد.

دارو لوودوپا معمولا به همراه یک داروی پارکینسون دیگر به نام کربی‌دوپا (Carbidopa) تجویز می‌شود. کربی‌دوپا باعث به تاخیر افتادن تجزیه لودووپا شده و در نتیجه موجودی لوودوپا در سد خونی افزایش خواهد یافت.

 

آگونیست های دوپامین

 

داروهای آگونیست‌ دوپامین (Dopamine agonists) می‌توانند کار دوپامین را در مغز تقلید کنند. این دارو‌ها کمتر از لوودوپا موثر هستند، اما زمانی که لوودوپا کمتر موثر است می‌توانند به عنوان داروهای کمکی مفید باشند.

داروهای کلاس آگونیست‌ دوپامین شامل بروموکریپتین (bromocriptine)، پرامی پکسول (pramipexole) و روپینیرول  (ropinirole) هستند.

 

آنتی کولینرژیک‌ها

 

آنتی کولینرژیک‌ها (Anticholinergics) برای بلاک کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک استفاده می‌شوند و می‌توانند به سفتی و خشکی عضلات کمک کنند.

بنزتروپین (Cogentin) و تری هگزیفنیدیل (trihexyphenidyl) از جمله آنتی کولینرژیک‌هایی هستند که برای درمان پارکینسون از آن‌ها استفاده می‌شود.

 

آمانتادین

 

آمانتادین (Amantadine) می‌تواند همراه ترکیب دو دارو لوودوپا و کربی‌دوپا استفاده شود و یک داروی مسدود کننده گلوتامات (NMDA) است. این دارو یک تسکین موقت برای حرکات غیرارادی است که ممکن است عوارض جانبی لوودوپا باشند.

 

مهار کننده های COMT

 

مهارکننده های COMT اثر دارو Levodopa را افزایش می‌دهند. دارو انتاکاپون (Entacapone ) و دارو تولکاپون (Tolcapone ) نمونه هایی از مهار کننده های COMT هستند.

تولکاپون می‌تواند باعث آسیب کبد شود و به همین دلیل، معمولا برای افرادی که به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند تجویز می‌شود.

استالو (Stalevo) نوعی دارو است که ترکیبی از انتاکاپون، لوودوپا و کربی‌دوپا  را شامل می‌شود.

 

مهار کننده های MAO-B

 

مهارکننده های MAO-B آنزیم مونوآمین اکسیداز B را مهار می‌کنند. این آنزیم دوپامین را در مغز کاهش می‌دهد.  سلژیلین (Selegiline ) و رازاگیلین (Rasagiline ) نمونه هایی از مهار کننده های MAO-B هستند.

قبل از مصرف هر نوع از داروهای مهار کننده های MAO-B حتما با پزشک خود مشورت کنید چراکه این دارو‌ها می‌توانند با بسیاری از داروها تداخل داشته باشند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

• داروهای ضد افسردگی
• سیپروفلوکساسی
• مخمر سنت جانی
• برخی از مواد مخدر

در طول زمان، اثربخشی داروهای پارکینسون می‌تواند کاهش یابد و حتی عوارض جانبی برخی از داروها از فواید آن‌ها بیشتر باشد. با این وجود، این دارو‌ها کماکان بهترین گزینه برای کنترل علائم بیماری پارکیسنون به حساب آمده و معمولا برای همه بیماران تجویز می‌شوند.

 

 

جراحی پارکینسون

 

در افرادی که درمان با استفاده از داروی پارکینسون یا تراپی جواب ندهد، ممکن است که پزشک معالج جراحی پارکینسون را پیشنهاد دهد.

 

به طور کلی، دو نوع جراحی برای پارکینسون وجود دارد:

 

1.تحریک مغزی عمیق

 

در جراجی تحریک مغز عمیق (DBS)، جراحان الکترودهایی در قسمت‌های خاص مغز قرار می‌دهند. یک ژنراتور به این این الکرود‌ها متصل خواهد شد که پالس‌هایی را برای کاهش علائم بیماری پارکینسون ارسال می‌کند.

 

2.جراحی پمپ تحویل

 

در ژانویه 2015، اداره غذا و دارو ایالات متحده (FDA) نوعی درمان پمپ تحویل به نام Duopa را تایید کرد. در این جراجی، از دو دارو لوودوپا و کربیدوپا برای درمان استفاده شده و از طریق پمپ، دارو به شکل ژل مستقیما وارد روده کوچک می‌شوند. در جراحی پمپ تحویل، پزشک شما باید پمپ تحویل را در نزدیکی روده کوچک قرار دهد.

 

 

تشخیص بیماری پارکینسون

 

هیچ تست یا آزمایش خاصی برای تشخیص پارکینسون وجود نداشته و تشخیص این بیماری بر اساس تاریخچه سلامت، معاینه فیزیکی و عصبی و همچنین بررسی علائم و نشانه‌ها صورت می‌گیرد. با این حال، در صورتی که پزشک به پارکینسون مشکوک شود می‌تواند با استفاده از تصویربرداری ام.آر.آی یا سی.تی. اسکن علائمی را شناسایی کند که وی را در تشخیص پارکینسون مطمئن سازند.

 

 

 

مراحل بیماری پارکینسون

 

 

همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، پارکینسون یک بیماری پیشرونده است. این بدان معناست که علائم آن در به مرور زمان بدتر خواهند شد.

بسیاری از پزشکان از مقیاس هوهن و یاهر برای طبقه بندی مراحل بیماری پارکینسون استفاده می‌کنند. این مقیاس علائم را به پنج مرحله تقسیم می کند و به متخصصان مراقبت‌های بهداشتی کمک می‌کند تا دریابند بیماری و علائم آن تا چه اندازه پیشرفت کرده‌اند.

 

پنج سطح مراحل بیماری پارکینسون براساس مقیاس هوهن و یاهر به شرح زیر هستند:

 

سطح اول

 

سطح اول بیماری پارکیسنون خفیف‌ترین حالت این بیماری است. در این سطح ممکن است اصلا متوجه علائم پارکینسون نباشید و این بیماری هیچ اخلالی در زندگی روزمره شما ایجاد نکند. در برخی موارد، اگر علائم خفیف بروز کنند از یک طرف بدن آغاز خواهند شد.

 

سطح دوم

 

پیشرفت از سطح اول تا دوم می‌تواند چند ماه یا حتی سال‌ها طول بکشد و هر بیمار از این نظر متفاوت است.

سطح دوم به عنوان سطح متوسط در مراحل بیماری پارکینسون شناخته شده و ممکن است علائم زیر را شامل شود:

• سفتی عضلات
• تغییر در واکنش‌های صورت
• لرزش عضلات و اندام‌ها

در سطح دوم بیماری پارکینسون، علائم ممکن است در هر دو طرف بدن ظاهر شوند.

 

سطح سوم

 

سطح سوم نیز در دسته متوسط مراحل بیماری پارکینسون قرار می‌گیرد. در این سطح، علائم بیماری به یک نقطه عطف رسیده و کاملا قابل لمس هستند. در سطح سوم معمولا علائم جدید ظاهر نمی‌شوند اما علائم سطح دوم تشدید شده و ممکن است در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد کنند.

حرکت کردن و حفظ تعادل در سطح سوم ممکن است کمی برای مبتلایان به پارکینسون چالش برانگیز شود اما معمولا افراد قادر خواهند بود بدون نیاز به کمک دیگران به کارهای شخصی خود ادامه دهند.

 

سطح چهارم

 

پیشرفت از سطح سوم تا چهارم موجب تغییرات قابل توجهی خواهد شد. در این مرحله، بیمار بدون واکر یا دستگاه کمک توانایی حرکت کردن نخواهد داشت. واکنش‌ها و حرکات عضلانی نیز در این سطح به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و زندگی به تنهایی می‌تواند نا امن و خطرناک باشد.

 

سطح پنجم

 

سطح پنجم، پیشرفته‌ترین سطح در مراحل بیماری پارکینسون است. در این مرحله، علائم به شکلی شدید خواهند بود که کمک‌های روزانه را برای فرد بیمار ضروری می‌سازد. در این مرحله به احتمال زیاد بیمار برای حرکت کردن به صندلی چرخدار نیاز خواهد داشت. همچنین، افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است سردرگمی، گیجی و توهم را نیز تجربه کنند.

 

 

عاقبت بیماری پارکینسون چیست؟

 

 

بیماری پارکینسون کشنده نیست اما با این حال، عوارض مربوط به پارکینسون می‌تواند طول عمر افراد مبتلا به بیماری را کوتاه کند. ابتلا به پارکینسون خطر ابتلا به برخی شرایط خطرناک مثل موارد زیر را افزایش می‌دهد:

 

• سقوط و زمین خوردن
• لخته شدن خون
• عفونت‌ ریه
• انسداد در ریه

به طور کلی، مشخص نیست که چقدر پارکینسون امید به زندگی یک فرد را کاهش می‌دهد. خوشبختانه، بسیاری از افراد علیرغم ابتلا به پارکینسون، طول عمر طولانی را تجربه می‌کنند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که پارکینسون تنها در شرایطی طول عمر را کاهش می‌دهد قبل از 70 سالگی فرد را مبتلا کند. سطح تشخیص و چگونه واکنش بدن به دارو‌ها نیز از دیگر علائم تاثیرگذار در عاقبت بیماری پارکینسون به حساب می‌آیند.