بن ماری چیست ؟
بن ماری از واژه فرانسوی Bain Mari به معنی حمام آب که معادل انگلیسی آن water bath می باشدگرفته شده است. این دستگاه برای گرم کردن تدریجی و یکنواخت، به محلول ها در یک بازه زمانی خاص استفاده می شود. محدوده دمایی بن‌ماری ها که به طور طبیعی و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد از دمای اتاق تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد می بایست باشد.
کاربرد بن ماری آزمایشگاهی:
کاربرد این وسیله در آزمایش‌های مختلف سرم‌شناسی، دارویی وآزمایشات انکوباسیون صنعتی است. همچنین این دستگاه دارای یک مخزن است که میتواند برای ذوب کردن مواد منجمد شده مانند فرآورده‌های خونی مورد استفاده قرار گیرد. با برداشتن درپوش این دستگاه می‌توانید موادشیمیایی منجمد مورد نظر خود را در داخل جایگاه مخصوص قرار دهید. در زیر این جایگاه یک تانک برای آب وجود دارد.
ساختار یک بن ماری:
اجزای بن ماری عبارت‌اند از: یک کنترل الکتریکی، صفحه نمایش، در یا پوشش و یک مخزن. در این نوع دستگاه‌ها ممکن است اجزای دیگری ماند دماسنج و همزن برای ثابت نگه داشتن دما نیز به کار گرفته شود.
اجزای یک بن ماری آزمایشگاهی
بن ماری آزمایشگاهی دارای یک مخزن دو جداره‌ی استیل است که به خوبی عایق‌بندی شده است. علاوه‌بر این مخزن، بن ماری آزمایشگاهی شامل قطعات زیر نیز می‌شود:
◼ المنت:
از المنت به منظور گرم‌کردن آب داخل بن ماری (حمام آب) استفاده می‌شود. المنت‌ها دارای قدرت گرمایی متفاوتی هستند که بسته به حجم و گنجایش آب داخل بن ماری انتخاب می‌شوند. المنت‌ها کاملا پوشیده و عایق هستند تا از تماس مستقیم الکتریسیته با آب جلوگیری شود.
◼ دماسنج:
به منظور اندازه‌گیری دمای آب، در بن ماری آزمایشگاهی یک دماسنج (ترمومتر) تعبیه شده است. این دماسنج میتواند آنالوگ و یا به صورت دیجیتال باشد.
◼ ترموستات:
به منظور تنظیم و تثبیت دمای آب موجود در مخزن انکوباتور آزمایشگاهی، از یک ترموستات استفاده می‌شود. با توجه به آن‌که به ازای هر یک درجه سانتی‌گراد تغییر دما، فعالیت آنزیم‌ها ۱۰ درصد کاهش و یا افزایش می‌یابد، بسیار مهم است تا بن ماری (حمام آب) دارای دقت دمایی بالایی باشد. بدین منظور در بسیاری از بن ماری های جدید از سیستم میکروکنترلی به منظور تنظیم دمای آب مخزن استفاده می‌کنند.
◼ همزن:
به منظور انتشار یکنواخت گرمای تولید شده توسط المنت، معمولا از یک همزن به منظور به گردش درآوردن آب داخل مخزن بن ماری استفاده می‌کنند. این همزن باعث می‌شود تا آب به گردش درآمده و دمای آب یکنواخت شود.
اصول عملكرد:
حمامهاي آب از جنس استيل هستند و معمولاً با يک لايه رنگ الكترواستاتيك 1 كه قابليت جذب بالا داشته و نسبت به شرايط محيطي آزمايشگاه مقاوم است، پوشيده شده اند. کليدهاي کنترل فعاليت دستگاه در قسمت بيروني حمام آب قراردارند و در سطح پايين تانک ضدزنگ آنها، مقاوم هاي الکتريکي نصب شدند. استفاده از آنها گرما را به آب یا روغن داخل تانک منتقل ميكند تا دمای انتخابی حاصل شود. مقاومها ممکن است از انواع زیر باشند:
✔ مقاوم متغير :
این نوع از مقاوم ها در داخل يك لولة بسته جاسازی شده اند و در قسمت پایینی مخزن با سيستم گرمايي تانک در تماس مستقیم هستند.
✔ مقاوم بيروني :
این مقاومها در قسمت پایینی ولی در خارج از تانک قراردارند و با يك مادة عايق دار حفاظت مي شوند كه از به هدر رفتن گرما جلوگيري مي كند. این مقاومها گرما را ازطریق يک هادي گرما به زیر تانک منتقل می کنند.
نکات مهم استفاده از بن ماری آزمایشگاهی:
1- دقت کنید که محل قرارگیری بن ماری تراز بوده و مقاومت لازم برای تحمل وزن در زمان پُر بودن مخزن را داشته باشد.
۲- از قرار دادن بن ماری در محلی که شدت جریان هوا در آن زیاد است، اجتناب کنید.
۳- حتما بن ماری را به پریز برقی وصل کنید که دارای سیم اتصال به زمین باشد. بدین صورت ایمنی کاربر و دستگاه تامین خواهد شد.
۴- هیچگاه بن ماری را با مواد شیمیایی سفیدکننده تمیز نکنید.
۵- برای تمیز کردن قسمت‌های داخلی و خارجی بن ماری آزمایشگاهی، از یک اسفنج استفاده نمایید.
۶- سعی کنید تا به طور مرتب آب دستگاه را تعویض نمایید.
۷- دقت کنید که مخزن بن ماری آزمایشگاهی را به اندازه‌ی کافی با آب پر کرده باشید. چنانچه مخزن بن ماری خالی باشد و یا به اندازه‌ی کافی با آب پر نشده باشد، دمای آن میتواند خیلی بالا رود و به دستگاه آسیب وارد نماید.
۸- به هنگام کار با موادی که بخار تولید می‌کنند، بن ماری (حمام آب) را در زیر هود ایمنی قرار دهید.
۹- توجه داشته باشید که چنانچه دست شما با آب داخل مخزن تماس داشته باشد، ممکن است دچار سوختگی شود.
*از بن ماری با موادی که در زیر مشخص شده استفاده نشود
◼ سفیدکننده‌ها
◼ مایع‌های با محتوای کلر بالا
◼ محلول‌های نمک رقیق از قبیل سدیم کلراید، کلسیم کلراید یا ترکیب‌ها کروم
◼ هر نوع اسید غلیظ
◼ هر نوع نمک غلیظ
◼ محلول رقیقی از هیدروکلریک، هیدروبرومیک، هیدروآیدیک و اسیدهای سولفوریک یا اسید کرومیک
◼ آب یونیزه شده که سبب خوردگی و تغییر شکل فولاد می‌شود
