آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز یک فرآیند پزشکی است که در آن نمونه‌ای از مایع آمنیون برداشت می‌شود. این فرآیند اغلب در دوره بارداری به منظور تشخیص اختلالات ژنتیکی و سایر مشکلات جنینی استفاده می‌شود. در آمنیوسنتز، با سوزنی نازک، مایع آمنیون از داخل رحم گرفته می‌شود و سپس نمونه مایع به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. در آزمایشگاه، نمونه مایع آمنیون تحلیل می‌شود تا اطلاعاتی درباره کروموزوم‌ها، ژنتیک و سلامت جنین بدست آید. این فرآیند در مواردی مانند تشخیص سندرم‌های داون، بیماری‌های ژنتیکی و تشخیص جنسیت جنین استفاده می‌شود. آمنیوسنتز، برای تشخیص قبل از تولد و تصمیم‌گیری مطمئن تر در مورد مدیریت بارداری، نقش مهمی ایفا می‌کند.

آمنینون چیست؟

جنین داخل کیسه ای قرار گرفته است که کیسه آمنیون نامیده می شود. داخل این کیسه از مایع آمنیون پر شده است و جنین در آن شناور است. مایع آمنیون به عنوان ضربه گیر عمل می کند و از چسبیدن جنین به دیواره رحم جلوگیری کرده و حرکات جنین را امکان پذیر می کند. این مایع حاوی سلولهای مرده، زنده و ماده وراثتی جنین است. آمنیوسنتز به نمونه برداری از مایع آمنیون گفته می شود که تشخیص برخی از بیماری های جنینی را قبل از تولد امکان پذیر می کند. پزشک متخصص، سرنگ مخصوص را ( تحت هدایت دستگاه سونوگرافی) از طریق پوست شکم وارد کرده و مقدار کمی از مایع آمنیون را در کیسه مخصوص جمع آوری می کند.
آمنیوسنتز در چه زمانی انجام می شود؟
زمان مناسب برای گرفتن نمونه مایع آمنیون از هفته 14 بارداری به بعد است. آمنیوسنتز معمولا قبل از هفته 14 صورت نمی گیرد چون مقدار آن کافی نیست. از آنجا که تشخیص ممکن است چند هفته طول بکشد و بعد از اتمام هفته 18 بارداری اجازه سقط قانونی داده نمی شود، بنابراین برای گرفتن مایع آمنیون(آمنیوسنتز) در زمان مناسب به بهترین آزمایشگاه مراجعه کرد.

نکات مهم قبل از انجام آمنیوسنتز

– مصرف داروهایی مانند هپارین، آسپرین، کمادین و وارفارین یک هفته قبل از نمونه گیری، قطع شود. ( در مورد سایر داروهای مصرفی با پزشک معالج مشورت شود.(
– بعد از خوردن صبحانه و با مثانه پر به مرکز مراجعه کنید.
– خانم باردار در روز نمونه گیری می بایست یک نفر همراه داشته باشد.
– در صورت حساسیت به ماده بی حسی(لیدوکائین) و سایر داروها نظیر هیوسین قبل از نمونه گیری حتما” به پزشک اطلاع دهید.
– گروه خونی خانم باردار حتما مشخص شود
– قبل از نمونه گیری خانواده می بایست رضایت نامه را امضا کنند که نیاز به حضور همسر است.

نحوه انجام آمنیوسنتز

ابتدا سونوگرافی انجام می شود تا موقعیت جفت و جنین مشخص شود. سپس محل ورود سوزن ضدعفونی شده و بعد از بی حسی، با استفاده از پروب سونوگرافی محل قرار گرفتن جفت و جنین مشخص می شود.
سوزن مخصوص نمونه گیری از پوست و ناحیه شکم رد می شود و وارد کیسه آمنیون شده و به وسیله سرنگ حدود 20 میلی لیتر از مایع اطراف جنین گرفته می شود. هرچه سن جنین کمتر باشد، مایع کمتری می توان گرفت.
نکات مهم بعد از انجام آمنیوسنتز
– استفاده از شیاف های واژینال پروژسترون هرشب یک عدد، جهت کاهش خطر سقط به مدت ده شب توصیه می شود. چنانچه لکه بینی کاملا” قطع شده باشد، نیاز به ادامه مصرف نیست.
– اگر گروه خونی مادر RH منفی ( گروه خونی منفی مثلا” ب منفی) باشد و گروه خونی پدر مثبت باشد، تزریق آمپول بعد از نمونه گیری و قبل از 72 ساعت ضروری است.
– فرد پس از نمونه گیری ممنوعیتی از نظر تغذیه ندارد.
–استحمام 48 ساعت بعد از نمونه گیری محدودیتی ندارد.

چه افرادی باید آزمایش آمنیوسنتز را انجام دهند؟

معمولاً آمنیوسنتز در موارد خاصی انجام می‌شود. افراد زیر ممکن است مورد بررسی آمنیوسنتز قرار بگیرند:
سن بالای 35 سال
ریسک اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون در بارداری‌های بعد از سن 35 سال افزایش می‌یابد.
نتایج نرمال نامطلوب سندرم نازوال (NTD)
در صورتی که سونوگرافی سندرم نازوال نتایج نرمال نداشته باشد، آمنیوسنتز برای تشخیص صحت جنینی مورد نیاز است.
تاریخچه خانوادگی اختلالات ژنتیکی
اگر در خانواده شما تاریخچه بیماری‌های ژنتیکی وجود داشته باشد، ممکن است برای تشخیص وراثت آن بیماری آمنیوسنتز توصیه شود.
نتایج نرمال نامطلوب تست‌های سرمی
در صورتی که نتایج تست‌های سرمی نرمال نباشد و احتمال وجود اختلالات ژنتیکی وجود داشته باشد، آمنیوسنتز ممکن است انجام شود.
تشخیص مشکوک
در صورتی که در سونوگرافی ساختاری نتایج مشکوک وجود داشته باشد، آمنیوسنتز برای تشخیص وراثت و نقص های جنینی مورد نظر است.
مهم است که هر تصمیمی در مورد انجام آمنیوسنتز با دکتر متخصص خود مشاوره کنید و با ارزیابی دقیق وضعیت، تصمیم نهایی را بگیرید.
آزمایشگاه با مایع آمنیون چه می کند؟
نمونه ابتدا توسط کارشناس آزمایشگاه بررسی و اگر آلودگی به خون مادر زیاد نباشد، کشت داده می شود و در بعضی موارد سلولهای جنینی از مایع جدا و تخلیص DNA صورت می گیرد. در مواردی ممکن است از خانم خواسته شود نمونه تکرار شود به دلیل اینکه رشد سلولهای جنینی از مایع آمنیون به زمان نیاز دارد، لذا ترجیح داده می شود که نمونه پرزهای جفتی گرفته شود .نمونه کشت داده شده معمولا” دو هفته زمان نیاز دارد تا به اندازه کافی رشد کند. از سلولهای رشد داده شده برای تهیه DNA و یا کاریوتایپ استفاده می شود.

پاسخ به سوالات متداول شما در مورد آمنیوستنز

آیا بعد از انجام آمنیوسنتز از جنین انجام سونوگرافی برای سلامت جنین توصیه می گردد؟
بله، ده روز بعد از بیوپسی انجام سونوگرافی جهت بررسی سلامت جفت و جنین ضروری است.

آیا آمنیوسنتز دردناک است؟

در طول آمنیوسنتز فرد کاملا” هوشیار است و نیاز به بیهوشی یا بی حسی نیست و حدود 30-15 دقیقه زمان لازم دارد. این روش خیلی دردناک نمی باشد و فقط هنگام استفاده از سوزن ممکن است درد اندکی ایجاد شود. بعضی از خانمها بعد از دادن نمونه به مدت یک روز(سفت شدگی) یا کمی درد در رحمشان احساس می کنند که طبیعی است .برای کاهش درد، قبل از انجام بیوپسی آمپول مسکن و شل کننده عضلانی تزریق می شود. در هنگام بیوپسی نیز ماده بی حسی در مسیر سوزن نمونه گیری تزریق می گرد.

عوارض احتمالی آمنیوسنتز چیست؟

آمنیوسنتز با خطراتی همراه است که صدمه دیدن جفت، جنین، عفونت از جمله عواضی هستند که ممکن است ادامه بارداری را به مخاطره بیاندازند. پزشک سعی می کند در هنگام نمونه برداری این احتمال را به حداقل برساند. احتمال سقط جنین به علت نمونه گیری از جنین حدود 1% گزارش شده است.
پس از آمنیوسنتز تا چه زمانی باید استراحت کرد؟
بعد از پایان آمنیوسنتز مادر باید حدود 20 دقیقه استراحت کند. با توجه به احتمال سقط جنین و لکه بینی یا آبریزش، استراحت تا 48 ساعت پس از نمونه برداری توصیه می شود.( خانمهایی که سابقه سقط و یا خونریزی دارند، بهتر است چندین روز استراحت نمایند). سپس دو هفته از انجام کارهای سنگین خودداری شود و فرد فقط کارهای شخصی و سبک انجام دهد.

در چه مواردی ممکن است آمنیوسنتز تکرار شود؟

1- نمونه رشد نکند.
2– نمونه آلوده به باکتری باشد.
3– سرعت رشد نمونه کند باشد و زمان تشخیص را به تاخیر اندازد.
4– آلودگی شدیدی به خون مادر که در تشخیص اختلال ایجاد کند.
5– کافی نبود نمونه برای انجام آزمایش و فرصت کم برای کشت سلولی.

در نهایت باید بدانید که…
آمنیوسنتز، روشی در بارداری است که نمونه‌ای از مایع آمنیون را برداشت کرده و تحلیل مولکولی انجام می‌دهد. این روش برای تشخیص اختلالات ژنتیکی و مشکلات جنینی استفاده می‌شود. افراد با سن بالا، تاریخچه خانوادگی اختلالات ژنتیکی و نتایج غیرطبیعی تست‌های قبلی ممکن است نیاز به آمنیوسنتز داشته باشند. تصمیم در مورد انجام آمنیوسنتز باید با مشاوره پزشک اتخاذ شود.